Giętarki do rur i akcesoria

Istnieje wiele rodzajów urządzeń, różniących się napędem oraz przeznaczeniem. Podstawowym kryterium jest metoda gięcia.

• Sprężyna do wyginania rur PEX - to giętarka przeznaczona do gięcia rur zrobionych z tworzywa i wyrobów metalowo-plastikowych.
• Giętarka kuszowa (kusza) - wyglądem przypomina kuszę. Jest bardzo prosta w użyciu - obsługuje się ją jedną ręką. Rura jest umieszczana i wyginana w specjalnym profilu. Takie narzędzie sprawdza się jako giętarka do rur miedzianych, rur ze stali nierdzewnej, miękkiej i cienkowarstwowej.
• Dźwigniowa giętarka do rur - ma różny promień gięcia (od 90° do 180°), w zależności od średnicy rury (nieprzekraczającej 1/2"). Wymaga użycia obu rąk. Ślizgacze i dźwignia o odpowiedniej długości sprawiają, że gięcie nie wymaga zbyt dużej siły. Giętarka dźwigniowa najczęściej jest wykorzystywana do pracy z rurami miedzianymi o małych średnicach (od 1/4" do 3/8"). Wykonuje dokładne gięcia. Często stosuje się ją podczas montażu klimatyzacji.
• Stołowa giętarka dźwigniowa - działa jak giętarka dźwigniowa, ale zapewnia większą precyzję gięcia. Można nią giąć na zimno wszystkie rodzaje rur cienkościennych (twarde, półtwarde, miękkie miedziane) o średnicy maksymalnie 22 mm (średnica rur w otulinie nie może przekraczać 18 mm), a także rury ze stali kwasoodpornej bez szwu (o ile ich średnica nie przekracza 22 mm).
• Rolkowa giętarka do rur - służy do gięcia rur, profili o przekroju prostokątnym i kwadratowym, prętów i płaskowników. Rodzaj wyginanego elementu zależy od zastosowanych kamieni gnących - tzw. rolek.

Oprócz techniki zginania, giętarki do rur można podzielić także ze względu na zastosowany w nich rodzaj napędu, czyli ręczne, hydrauliczne i elektryczne. Dwa ostatnie rodzaje są wykorzystywane w przemyśle i zastosowaniach profesjonalnych. Urządzenia ręczne służą amatorom oraz fachowcom do szybkiego, doraźnego użytku.

• Ręczne giętarki nadają się do kształtowania rur o niewielkich średnicach, wykonanych z miękkich metali (stali nierdzewnej), z metali nieżelaznych (np. miedzi) lub z polimerów. Używane są w domach, warsztatach.
• Giętarki hydrauliczne, stosowane w przemyśle, mogą wyginać rury o średnicy do 3".
• Urządzenia z napędem elektromechanicznym wykonują bardzo precyzyjne gięcia. Wykorzystywane są również do prac profesjonalnych, w wielu branżach przemysłowych.

W warunkach domowych wykorzystywane są wyłącznie ręczne giętarki do rur. Wykonywane za ich pomocą gięcia nie są tak precyzyjne, jak te, które można uzyskać, stosując profesjonalne maszyny, ale na ogół nie ma to aż tak dużego znaczenia. O czym należy pamiętać, pracując z giętarką?

• Urządzenie powinno być zawsze dopasowane do rodzaju wyginanej rury: jej średnicy, grubości i materiału, z którego jest wykonana.
• Podczas pracy z rurami ocynkowanymi należy pamiętać, że nigdy nie powinny być one wystawione na działanie wysokich temperatur (ogrzewane).
• Po wygięciu zawsze trzeba sprawdzić szczelność rury (np. wypełniając ją wodą).
• Podczas gięcia aluminium należy zwrócić uwagę na tzw. zgniot w miejscu deformacji. Może być on przyczyną pęknięcia rury. Aluminium trzeba wyginać pomiędzy trzema punktami, a rura powinna być podtrzymywana przez specjalne rolki.
• Ważny jest też odpowiedni dobór metody gięcia. Niektóre materiały lepiej się formuje na gorąco, inne wymagają gięcia wyłącznie na zimno.

Gięcie rur wymaga wyczucia, wiedzy i umiejętności. W trakcie pracy może zdarzyć się pęknięcie rury, jej owalizacja (czyli zmiana kształtu, której całkowicie nie da się wyeliminować), bądź niewłaściwe odkształcenie. Rura, która nie została zgięta w planowany sposób, nie odzyska już pierwotnego kształtu. Warto więc starannie zaplanować prace z giętarką, by uniknąć strat materiału.