Mięta

Mięta (Mentha) to roślina należąca do rodziny jasnotowatych, która w naturze występuje w Afryce, Azji i Europie. Nazwa „Mentha” pochodzi od imienia greckiej nimfy Menthe – kochanki Hadesa. Hades zamienił ją w roślinę, aby romansu nie odkryła jego żona Persefona. Mięta jest uprawiana w wielu miejscach na świecie, a swą popularność zawdzięcza olejkom eterycznym, które nadają jej świeży, odświeżający zapach i smak.

Obecnie znanych jest ponad trzydzieści gatunków tych roślin, z czego najpopularniejsza i najczęściej spotykana jest mięta pieprzowa (Mentha piperita), która nazywana jest także lekarską (inne nazwy to miętkiew lub miętkiewa). Mięta pieprzowa to mieszaniec powstały ze skrzyżowania ze sobą mięty nadwodnej i zielonej. Została wyhodowana w Anglii w osiemnastym wieku.

Mięta pieprzowa to roślina wieloletnia (bylina), w pełni mrozoodporna. Jest rośliną zielną, która ma pokrój krzewiasty. Może osiągać nawet 90-100 cm wysokości, jednak uprawiana w doniczce przeważnie jest nieco niższa (od 30 do 70 cm). Mięta pieprzowa wytwarza liczne podziemne rozłogi i bardzo szybko się rozrasta, dlatego najlepiej uprawiać ją w doniczce lub na rabatach obwiedzionych murkiem oporowym. W przeciwnym razie mięta rozprzestrzeni się na dużej powierzchni, zagłuszając inne rośliny – jest gatunkiem bardzo ekspansywnym.

Mięta pieprzowa wytwarza dwa rodzaje łodyg: jedne są wzniesione i gęsto ulistnione, a na ich końcach wyrastają kwiatostany; inne są bardzo drobno ulistnione, płożą się tuż przy powierzchni ziemi, bardzo łatwo i szybko się ukorzeniają. Łodygi ulistnione giną w okresie zimowym i wyrastają na wiosnę z podziemnych kłączy.

Liście mięty pieprzowej wyrastają na krótkich ogonkach, mają kształt lancetowato-jajowaty lub eliptyczny, są zaostrzone i ostro piłkowane. Wierzchnia strona liścia ma barwę ciemnozieloną, spodnia strona jest nieco jaśniejsza. Liście mięty pieprzowej mają po obu stronach żółte, kropkowane gruczołki.

Mięta pieprzowa kwitnie od lipca do sierpnia, jest rośliną miododajną. Niepozorne, drobne kwiaty (5-6 mm) tworzą nibykłos o walcowatym kształcie i wyrastają w kątach liści. Mogą mieć barwę różową, czerwoną lub liliową, przeważnie są fioletowe. Kwiaty wydzielają bardzo silny, charakterystyczny zapach. Mięta pieprzowa jest rośliną obcopylną, jednak jako mieszaniec bardzo rzadko wytwarza owoce (które mają postać rozłupni). Dlatego mięty pieprzowej nie rozmnaża się z nasion (generatywnie), a przez podział (wegetatywnie).

Mięta pieprzowa powinna rosnąć na stanowisku cienistym lub półcienistym, osłoniętym i zacisznym. Nie należy sadzić mięty w pełnym słońcu, ponieważ jej liście mogą zostać poparzone. Jeśli uprawiamy miętę w doniczce, najlepszym miejscem będzie parapet (lub balkon) z wystawą północną, wschodnią lub zachodnią.

Mięta pieprzowa powinna rosnąć w podłożu świeżym, ale dość ciężkim, dostatecznie wilgotnym, ale przepuszczalnym. Gleba powinna być próchnicza, zasobna w składniki pokarmowe, o odczynie lekko zasadowym. Najlepsza będzie uniwersalna ziemia ogrodnicza wymieszana z gliną z dodatkiem piasku.

Na dno donicy trzeba wysypać warstwę drenażową, która umożliwi swobodny odpływ nadmiaru wody. Jako drenaż można zastosować drobny żwir, kamienie lub keramzyt. Jeśli uprawiamy miętę w ogrodzie, powinniśmy zadbać o regularne i dokładne odchwaszczanie podłoża.

Mięta pieprzowa powinna mieć stale wilgotne podłoże, nie można dopuścić do przesuszenia bryły korzeniowej. Roślinę podlewamy obficie zawsze wtedy, kiedy wierzchnia warstwa gleby przeschnie. Nie można jednak dopuścić do zalewania podłoża, ponieważ zbyt duża ilość wody doprowadzić może do zgnicia korzeni.

Jeśli zapewnimy mięcie pieprzowej żyzne, bogate w składniki odżywcze podłoże, to dodatkowe nawożenie rośliny nie jest konieczne. Jeśli jednak chcemy zasilić roślinę, można użyć płynnego, wieloskładnikowego nawozu mineralnego, który należy rozcieńczyć bardziej, niż podaje producent na opakowaniu. Można także zastosować kompost, nie należy używać obornika.

Aby mięta pieprzowa ładnie się zagęszczała i rozkrzewiała, należy regularnie uszczykiwać wierzchołki pędów. Pobudzi to roślinę to wytwarzania nowych przyrostów.

Ziele mięty jest najbardziej aromatyczne przed kwitnieniem, dlatego trzeba regularnie usuwać kwiatostany.

Mięta pieprzowa może zostać zaatakowana przez szkodniki takie jak: pchełka, stonka miętowa, zmiennik, tarczyk zielony. Do najczęściej występujących chorób mięty zalicza się rdzę mięty. Porażone rośliny należy opryskać odpowiednim preparatem.

Mięta pieprzowa jest rośliną bardzo ekspansywną, która rozprzestrzenia się za pomocą podziemnych rozłogów i łatwo ukorzeniających się, płożących łodyg. Dlatego trzeba kontrolować jej rozrastanie się, w przeciwnym wypadku bardzo się rozrośnie, zagłuszając inne rośliny. Dobrym rozwiązaniem jest posadzenie mięty na rabatach ograniczonych murkiem oporowym wkopanym w głąb ziemi. Miętę pieprzową można także uprawiać w donicach i pojemnikach.

Miętę pieprzową rozmnaża się wegetatywnie: poprzez ukorzenianie płożących pędów nadziemnych lub przez podział kłącza. Sadzonki rozłogowe lub pędowe pozyskujemy na wiosnę, powinny mieć długość około 10-15 cm. Należy umieścić je w wilgotnym podłożu torfowym.

Mięta pieprzowa to roślina zielna, w pełni mrozoodporna, jej naziemna część na zimę zamiera (nowe pędy i rozłogi pojawiają się na wiosnę). Roślinę uprawianą w doniczce na okres zimy przenosimy do jasnego i dość chłodnego pomieszczenia. Ograniczamy podlewanie, ale nie możemy dopuścić do przeschnięcia bryły korzeniowej.

Mięta jest rośliną przyprawową, leczniczą i ozdobną. Ma wiele ciekawych odmian, które różnią się między sobą przede wszystkim siłą wzrostu oraz wielkością, kształtem, barwą i zapachem liści. Warto wymienić odmiany takie jak np.:

'Almira' – liście tej odmiany wydzielają zapach truskawki,

'Asia' – odmiana o dużej zawartości mentolu, cenna dla przemysłu zielarskiego,

'Chocolate' – odmiana ta ma dekoracyjne pędy barwy czerwono-bordowej, a jej liście mają aromat miętowo-czekoladowy,

'Granada' – odmiana o aromacie pomarańczowym,

'Mitcham' – odmiana o dekoracyjnych, purpurowych pędach i fioletowych kwiatach,

'Swiss' – odmiana najmniej ekspansywna, rozrasta się na szerokość około 50-60 cm, ma bardzo intensywny aromat i dość ostry smak,

'Variegata' – odmiana o ozdobnych liściach z białym obrzeżem.

Miętę można uprawiać w pojemnikach i donicach na tarasie czy balkonie albo na okiennym parapecie. Sadzi się ją także w ogródkach ziołowych.

W kuchni można wykorzystywać zarówno świeżą miętę, jak i susz. Świeże liście mogą być dodatkiem do napojów, drinków, deserów, sałatek. Z suszu sporządza się napary i herbatki, można go także używać do przyprawiania zup, sosów, mięs, farszów. Surowiec do suszenia zbiera się od czerwca do sierpnia, liście zbieramy przed kwitnieniem i suszymy w przewiewnym, suchym miejscu (nigdy na słońcu). Liście mięty można także mrozić.

Z mięty pieprzowej pozyskuje się olejek miętowy, który zawiera mentol wykorzystywany w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym, perfumeryjnym. Mięta korzystnie wpływa na układ pokarmowy, ma działanie żółciopędne, wiatropędne, przeciwbakteryjne, odkażające.