Uniwersalna sansewieria

Sansewieria to roślina, która pochodzi z tropikalnych rejonów Afryki – można ją spotkać na równiku oraz w południowej części kontynentu. Rośnie także w gorących i wilgotnych lasach Azji. Dobrze sobie radzi w podłożu suchym i kamienistym, a także w pełnym słońcu. Sansewieria została odkryta w połowie XVIII wieku przez włoskiego arystokratę z Neapolu: Raimondo de Sango – księcia Sanseviero – i właśnie od nazwy tej miejscowości pochodzi nazwa rośliny. Inna nazwa stosowana w Polsce to wężownica. Obecnie znanych jest aż siedemdziesiąt gatunków sansewierii, jednak jako ozdobną roślinę doniczkową uprawa się głównie dekoracyjne odmiany sansewierii gwinejskiej (Sansevieria trifasciata), która pochodzi z zachodniej części Afryki.

Do uprawy w domu szczególnie nadają się odmiany tak jak np.:

• 'Craigi' – liście tej odmiany mają kremowe obrzeża.
• 'Golden Hahnii' – jedna z bardziej ozdobnych odmian karłowych, których liście tworzą rozety i mają szeroki, żółty brzeg.
• 'Hahnii' – odmiana karłowa, której liście tworzą charakterystyczne rozety. Liście osiągają wysokość około 30-40 cm, mają ciemnozieloną barwę i ozdobione są ciemniejszymi paskami.
• 'Laurentii' – to jedna z najpiękniejszych i najpopularniejszych odmian, ponieważ ma bardzo ozdobne, długie, obrzeżone na żółto liście.

Sansewieria to sukulent, który potrafi gromadzić wodę w liściach. Posiada płożące kłącze, z którego wyrastają bezogonkowe, mięsiste, grube liście. Liście mają maksymalnie 7 cm szerokości, ale mogą dorastać do około 40-80 cm (niektóre osiągają długość nawet 1,5 m). Listki odmian karłowych mają około 25-30 cm długości.

Liście sansewierii są sztywne, wzniesione, ostro zakończone i mają ciemnozieloną barwę. Ozdabiają je poprzeczne, nieregularne paski i prążki (jaśniejsze lub ciemniejsze od koloru liści). Niektóre odmiany mają kremowe lub żółto-białe obrzeże. Liście wyrastają wprost z ziemi (z kłącza), każdego roku mogą pojawić się 2-3 nowe przyrosty. Jeżeli roślina jest prawidłowo pielęgnowana, powinna zakwitnąć późną wiosną lub na początku lata. Wypuszcza wtedy wprost z podłoża długą (30-90 cm), cienką łodygę, na której końcu znajduje się rozgałęziony kwiatostan. Drobne, delikatnie pachnące kwiaty mają barwę żółtozieloną lub zielonobiałą. Warto wiedzieć, że po przekwitnięciu kwiatostan należy usunąć, aby nie dopuścić do zawiązania się owoców.

Sansewieria to roślina długowieczna i bardzo wytrzymała na niekorzystne warunki: suche i zanieczyszczone powietrze, wysoką temperaturę i słońce, częste zmiany otoczenia, niedostatek wody. Nie służy jej natomiast nadmiar wilgoci. Idealnie nadaje się do uprawy w biurach, sklepach, hotelach oraz do ozdoby mieszkań – np. na okiennym parapecie. Może rosnąć zarówno w pełnym słońcu, jak i w półcieniu czy cieniu. Jednak aby liście ładnie się wybarwiały, donicę z sansewierią warto postawić w dość jasnym, dobrze oświetlonym miejscu.

Sansewieria należy do roślin, które przez cały rok powinny być trzymane w pomieszczeniu – nie należy wystawiać jej latem do ogrodu czy na taras. Nie straszne jej wysokie temperatury latem, jednak zimą nie powinna stać w pomieszczeniu, gdzie temperatura spada poniżej 15 stopni C (najlepsza temperatura zimą to około 18 stopni C). Jeśli jest zbyt zimno i do tego wilgotno sansewieria może zacząć gnić.

Sansewierię należy sadzić w podłożu gruboziarnistym, może być nawet kamieniste. Nie zaleca się stosowania torfu, sprawdzi się za to uniwersalna ziemia do kwiatów o odczynie lekko zasadowym (pH 7,5). Na dno doniczki warto wysypać warstwę drenażową, która umożliwi swobodny odpływ nadmiaru wody.

Sansewieria to roślina bardzo odporna na suszę: bez podlewania może wytrzymać nawet cztery tygodnie. O wiele groźniejsze jest dla niej przelanie, w wyniku którego kłącze i liście zaczynają gnić (rośliny nie da się już wtedy uratować). Sansewierię latem podlewamy raz na tydzień lub raz na dwa tygodnie, zimą podlewanie ograniczamy w myśl zasady: im chłodniej, tym mniej wody. Czasem wystarczy podlać ją raz na trzy-cztery tygodnie (dopiero kiedy ziemia w doniczce wyraźnie przeschnie).

Do podlewania można używać zwykłej wody wodociągowej, ponieważ sansewieria jest rośliną wapniolubną i nadmiar tego pierwiastka jej nie szkodzi. Woda do podlewania powinna mieć temperaturę pokojową. Wodę najlepiej lać do podstawki, a jej nadmiar usuwać, co zapobiegnie zagniwaniu kłącza i liści. Jeśli chodzi o nawożenie to sansewierię należy latem zasilać co około 2-3 tygodnie, zimą natomiast całkowicie zaprzestajemy nawożenia. Najlepszy będzie płynny, wieloskładnikowy nawóz dla roślin ozdobnych z liści, można też używać nawozów przeznaczonych dla kaktusów. Warto wiedzieć, że nie należy nawozić sansewierii nawozami bogatymi w azot.

Młode okazy sansewierii przesadzamy co około 2 lata, starsze egzemplarze – co około 3 lata. Nowa doniczka powinna mieć średnicę o kilka centymetrów większą niż stara. Na dno donicy wysypujemy 2-3 cm warstwę drenażu (może to być drobny żwir lub potłuczone resztki glinianej donicy). Donice do uprawy sansewierii powinny być ciężkie i stabilne, ponieważ są to dosyć pokaźnych rozmiarów rośliny o długich liściach – trzeba zadbać o to, aby się nie przewróciły. Pojemniki powinny mieć też dosyć grube ścianki, ponieważ kłącze i korzenie dość silnie się rozrastają i zbyt słaba donica mogłaby popękać.

Sansewieria nie toleruje zraszania, nie należy także stosować nabłyszczacza do liści. Zakurzone liście trzeba za to regularnie przecierać wilgotną szmatką, co poprawi wygląd rośliny i umożliwi bardziej efektywną fotosyntezę (światło będzie łatwiej przenikać przez niezakurzone liście). Preparaty nabłyszczające mogą spowodować pojawienie się na liściach brązowych lub rdzawych plam.

Sansewierię rozmnażamy przez sadzonki albo przez podział kłączy. Sadzonki pobieramy wiosną (marzec-początek kwietnia), najlepiej nadają się do tego liście dwuletnie. Liść wycinamy u nasady i tniemy go na mniejsze części (po około 5-6 cm). Dolną części sadzonki należy na chwilę zanurzyć w ukorzeniaczu, a następnie umieścić w pojemniku wypełnionym mieszanką piasku i torfu (w proporcji 1:1). Na około półtora miesiąca należy umieścić sadzonki w widnym pomieszczeniu o temperaturze około 20 stopni C, a następnie przesadzić je do oddzielnych doniczek.

Tak powstałe rośliny nie powtarzają cech rośliny matecznej – bez względu na to, jaka była to odmiana, liście nowej rośliny zawsze będą ciemnozielone. Jeśli chcemy rozmnożyć sansewierię przez podział kłącza, to najlepiej zrobić to późnym latem (wrzesień). Roślinę ostrożnie wyjmujemy z donicy i dzielimy na 2-3 części. Każdą z części możemy posmarować środkiem grzybobójczym, aby zapobiec pojawieniu się groźnych chorób. Musimy odczekać kilka dni, aby rany się zabliźniły, a potem nowo powstałe rośliny można posadzić do oddzielnych pojemników. Rozmnażanie sansewierii przez podział kłącza gwarantuje, że nowe rośliny będą dokładnie takie same, jak roślina mateczna.

Sansewierie czasem atakowane są przez wełnowce i opuchlaki. Rośliny zaatakowane przez wełnowce pokrywają się białą „watą”. Aby je zwalczyć, „watę” zbieramy i usuwamy, a sansewierię opryskujemy odpowiednim środkiem ochrony roślin (insektycydem). Opuchlaki natomiast nadgryzają brzegi młodych liści. Kiedy zauważymy skutki ich żerowania, należy zaopatrzyć się w specjalne pałeczki nawozowe przeznaczone do zwalczania tych szkodników i umieścić je w donicach.

Skutkiem przenawożenia będzie to, że młode liście staną się wiotkie, słabe i miękkie – zaprzestajemy wtedy nawożenia na jakiś czas, a kolejne dawki nawozu dodatkowo rozcieńczamy. Jeśli roślinę podlewamy zbyt obficie, na liściach mogą pojawić się brązowo-brunatne plamy i liście zaczną gnić. Należy wtedy zdecydowanie ograniczyć ilość wody, a nadgniłe liście trzeba wyciąć tuż przy kłączu i je wyrzucić (nie nadają się na sadzonki). Liście roślin, które stoją na okiennym parapecie, mogą być narażone na poparzenia przez silne promienie słoneczne (szczególnie latem). Nie służy im także stykanie z nasłonecznioną szybą. Jeśli dojdzie do poparzeń, uszkodzone liście wycinamy u podstawy, a donicę odsuwamy od okna.

Sansewierii nie służy także stykanie się z szybą w czasie zimy: mróz (oraz mroźne powietrze, które wpada w czasie wietrzenia mieszkania) może spowodować czernienie liści, które dodatkowo stają się wiotkie i miękkie. Roślinę należy wtedy odsunąć od okna i zapewnić jej temperaturę min 15 stopni C. Uszkodzone liście usuwamy. Kiedy liście schną, żółkną i brązowieją to znak, że roślina ma za suche podłoże i stoi w zbyt ciepłym pomieszczeniu. Przenosimy wtedy sansewierię w chłodniejsze miejsce (około 18-20 stopni C) i podlewamy. Zbyt mała ilość światła powoduje słabsze wybarwianie się liści oraz zanikanie ozdobnych pasków i prążków.