Pielęgnacja roślin doniczkowych zimą

Rośliny doniczkowe potrzebują przede wszystkim odpowiedniego stanowiska, optymalnej temperatury powietrza, a także wilgotności. Ważna jest również właściwa pielęgnacja, czyli podlewanie, nawożenie i oczyszczanie liści. To wszystko sprawi, że kwiaty nawet w zimowym okresie pięknie ozdobią dom.

Kiedy dni stają się krótkie i pochmurne, roślinom doniczkowym może brakować światła. Niedoświetlenie powoduje, że pędy stają się nieestetycznie wydłużone i wiotkie, a liście tracą intensywnie zieloną barwę. Ponadto gatunki o liściach ozdobionych (np. krotony) tracą swe dekoracyjne walory, ponieważ ich pędy jaśnieją i blakną. Liście niedoświetlonych roślin często opadają, a kwiaty wrażliwe na niedobór światła mogą całkowicie zamierać.

Aby zapobiec skutkom niedoboru światła, należy ustawić rośliny jak najbliżej okien. Najwięcej promieni słonecznych dociera do okien o wystawie wschodniej oraz południowej. Okien nie należy zasłaniać roletami, firanami i zasłonami, aby jak najwięcej światła wpadało do wnętrza domu. Rośliny można także doświetlać sztucznie. Najlepiej użyć do tego celu jasno świecących lamp, które się nie nagrzewają (sprawdzą się np. lampy fluorescencyjne, czyli świetlówki).

Zimą mieszkania są ogrzewane piecykami i grzejnikami, jednak gorące powietrze z kaloryferów zdecydowanie nie służy roślinom doniczkowym. Niedobór światła powoduje, że rośliny mogłyby przejść w stan spoczynku, jednak zbyt wysoka temperatura w pomieszczeniu im to uniemożliwia. Wypuszczają nowe pędy i liście, jednak są to pędy słabe i wiotkie. Idealnym rozwiązaniem byłoby przeniesienie roślin do jasnego i dość chłodnego miejsca, gdzie panuje temperatura około 15°C.

Warto pamiętać, że mroźne powietrze, które wpada do mieszkania w czasie jego wietrzenia, także nie służy roślinom. Wrażliwe na zimno i przeciągi gatunki (np. krotony i cyklameny) mogą całkowicie stracić liście. Na czas wietrzenia należy więc przenieść rośliny z parapetu w głąb mieszkania.

Rośliny w okresie zimowym powinno się podlewać dosyć rzadko – nie ma na to konkretnej zasady (np. raz w tygodniu) – podlewamy dopiero wtedy, kiedy podłoże w doniczce wyraźnie przeschnie. Warto pamiętać, że niedobór wody jest mniej groźny niż jej nadmiar, ponieważ przelanie rośliny może spowodować gnicie korzeni.

Rośliny doniczkowe podlewa się miękką wodą o temperaturze pokojowej – woda twarda zawiera sole magnezu i wapnia, a zbyt zimna zdecydowanie nie służy roślinom. Woda do podlewania powinna być odstana, ponieważ ta czerpana prosto z kranu ma w sobie dużo chloru. Kranówka powinna odstać przynajmniej kilka godzin w otwartym pojemniku.

Najlepszą wodą do podlewania roślin (zarówno doniczkowych, jak i tych w ogrodzie) jest deszczówka. W trakcie nawadniania kwiatów doniczkowych najlepiej lać wodę na podstawkę, a jej nadmiar po chwili usuwać. Dotyczy to szczególnie roślin, które posiadają kłącze (np. cyklameny czyli fiołki perskie). Zalanie bulwy może prowadzić do jej gnicia. Ostrożnie też z sukulentami (należą do nich np. kaktusy czy kalanchoe) – rośliny te wymagają dosyć suchego podłoża. Podobnie jak zamiokulkas, który bez podlewania może spokojnie wytrzymać nawet 2-3 tygodnie.

Wilgotność powietrza w mieszkaniach zimą jest zdecydowanie za niska. Nie służy to roślinom doniczkowym – szczególnie tym, które pochodzą z rejonów tropikalnych. Powietrze wysuszają przede wszystkim gorące kaloryfery. Ponadto w czasie zimy rzadziej wietrzy się mieszkania, co ogranicza dopływ świeżego powietrza. Wilgotność powietrza w mieszkaniu można poprawić np. dzięki elektrycznym nawilżaczom powietrza.

Na kaloryferach można także powiesić specjalne pojemniki, które napełnia się wodą. Ciepło grzejnika powoduje parowanie wody, co wpływa na poprawę wilgotności powietrza w pomieszczeniu.

Lepszy mikroklimat w czasie zimy zapewni roślinom również ustawienie doniczki na większej podstawce wypełnionej mokrym żwirem lub kamykami. Należy jednak pamiętać, aby doniczka nie była zanurzona w wodzie, ponieważ jej nadmiar może prowadzić do gnicia korzeni.

W okresie jesienno-zimowym rośliny przechodzą w stan spoczynku i z reguły nie wymagają wtedy nawożenia. Wyjątkiem są gatunki kwitnące właśnie zimą np. azalie, cyklameny, kalanchoe, kamelie, pierwiosnki, zygokaktusy.

Rośliny te potrzebują zasilania nawozami, które należy dopasować do konkretnego gatunku (np. kamelie i azalie powinny być nawożone nawozami o odczynie kwaśnym). Pozostałe rośliny trzeba nawozić w drugiej połowie lutego, kiedy dni stają się dłuższe i zaczyna się nowy sezon wegetacyjny. Warto pamiętać, aby nawozy, które są stosowane wiosną, były bogate w azot: pierwiastek ten pobudzi rośliny do wypuszczania nowych pędów i liści.

Do koniecznych zabiegów pielęgnacyjnych, jakie należy wykonywać zimą, jest odkurzanie i zraszanie roślin. Przycinanie, przesadzanie i rozmnażanie wykonuje się na wiosnę. Kurz osadzający się na roślinach utrudnia dostęp światła i ogranicza fotosyntezę. Dlatego rośliny doniczkowe należy regularnie odkurzać. Mniejsze egzemplarze można przenieść do łazienki i umyć letnią wodą np. pod prysznicem. Należy jednak odpowiednio zabezpieczyć doniczki, aby woda nie zalała korzeni.

Liście i łodygi większych roślin delikatnie przeciera się wilgotną szmatką. Kaktusy oraz rośliny, których liście pokryte są woskiem lub kutnerem, należy oczyścić pędzelkiem. Można także skierować w ich stronę powietrze z suszarki – ale tylko w przypadku nawiewu chłodnym powietrzem, bo gorące może uszkodzić rośliny.

Z kolei zraszanie ma na celu poprawę wilgotności powietrza i zapewnienie roślinom warunków zbliżonych do naturalnych. Czynność ta dotyczy więc roślin, które pochodzą z wilgotnych lasów tropikalnych (np. storczyki). Do zraszania używa się odstanej, miękkiej wody o temperaturze pokojowej. Warto pamiętać, że wymagania roślin doniczkowych mogą się różnić w zależności od gatunku: jedne wymagają dużej wilgotności powietrza (storczyki), inne dobrze znoszą suszę (kaktusy), jeszcze inne należy nawozić (rośliny kwitnące zimą). Warto więc dokładnie poznać wymagania roślin doniczkowych, aby zapewnić im optymalną pielęgnację.

Jakie gatunki roślin kwitną zimą?

Wśród kwiatów doniczkowych kwitnących zimą najpopularniejsze to:

- azalia - roślina preferuje miejsca niezbyt ciepłe (max 18 °C). Lubi częste zraszanie (nawet 3 razy w tygodniu). Azalia wymaga częstego i dość obfitego podlewania (miękką, odstaną wodą). Białe, różowe lub czerwone kwiaty są ozdobą tej rośliny od późnej jesieni do późnej wiosny (listopad-maj).

- cyklamen (fiołek perski) - lubi stanowiska cieniste i półcieniste. Fiołki perskie należy przechowywać w chłodnych pomieszczeniach. Jednak są to rośliny bardzo wrażliwe na mróz i nawet w czasie wietrzenia pokoju mogą zostać uszkodzone. Cyklameny muszą mieć stale wilgotne podłoże.

- kalanchoe - preferuje stanowiska jasne. Należy do roślin dnia krótkiego – zaciemnianie pobudza ją do wytworzenia pąków kwiatowych. W związku z tym przez okres od miesiąca do dwóch powinna mieć ograniczony dostęp do światła (mniej niż 10 godzin dziennie).

- storczyk (orchidea) - najlepiej czują się ustawione przy oknach zachodnich lub wschodnich. Wymagają luźnego podłoża, które umożliwi swobodny dostęp powietrza do korzeni i będzie szybko wysychać. W procesie podlewania bardzo ważne jest przesuszanie tzn. między jednym podlewaniem a drugim podłoże w całej doniczce musi być całkiem suche. Orchidea potrzebuje dużej wilgotności powietrza.

Czy można przesadzać kwiaty doniczkowe zimą?

Kwiaty co do zasady najlepiej przesadzać wiosną. Jednak jeśli kwiat został zakupiony zimą i wymaga pierwszego przesadzania lub rozrósł się tak bardzo, że obecna donica przestaje wystarczać, bo np. się przewraca, wtedy nawet zimą można roślinę przenieść.