Kwiaty wieloletnie ogrodowe i na rabaty – jakie wybrać?

Sasanka (Pulsatilla) razem z pierwiosnkiem zwiastują przybycie wiosny. Kwitnie już w marcu. W Polsce dzikorosnące sasanki (pod ochroną) występują przede wszystkim na terenach górzystych oraz w lasach i na łąkach toteż jako wieloletnie kwiaty ogrodowe sasanki zwyczajne preferują stanowiska słoneczne i lekkie, piaszczyste podłoże, które szybko się nagrzewa.

Dąbrówki (Ajuga) to byliny świetnie nadające się na skalniaki, obrzeża rabat, obrzeża oczek wodnych czy jako rośliny okrywowe. Nie są zbyt wysokie – osiągają maksymalnie 20 centymetrów wysokości, ale mają ciekawe walory kolorystyczne. Najczęściej spotykane w polskich ogrodach są dąbrówki rozłogowe. Kwiaty zebrane w grona mogą mieć niebieską, fioletową lub rzadziej białą czy różową barwę, natomiast liście w zależności od odmiany przybierają najrozmaitsze kolory – ciemnozielony, czerwono-brązowy, purpurowo-czerwone z przebarwieniami, zielony z jasnymi obrzeżami, zielony z jasnymi przebarwieniami. Te kwiaty ogrodowe wieloletnie kwitną od maja do sierpnia.

Konwalia majowa (Convallaria majalis) podobnie jak dąbrówka dość intensywnie rozrasta się sama. Dobrze znosi nieco zacienione miejsca, więc można sadzić ją pod drzewami, jednak należy dbać, aby gleba nie była zbyt sucha, ponieważ nie będziemy cieszyć się delikatnymi dzwonkowatymi kwiatami o intensywnym zapachu, które pojawiają się w maju i czerwcu. Dobrze wygląda w ogrodach naturalistycznych, gdzie tworzy szerokie darnie.

Pierwiosnek (Primula) to dość „uniwersalny kwiat” – nadaje się zarówno do obsadzania rabat i ich obwódek oraz skalniaków, a także do nasadzeń pod okapami drzew i pod krzewami. Istnieje około 500 gatunków pierwiosnków. Niektóre z nich bardzo lubią podmokłe gleby, toteż można obsadzać nimi obrzeża oczek wodnych oraz miejsca, gdzie często stoi woda. Pierwiosnek lekarski występuje w Polsce na naturalnych stanowiskach, daje samosiew, jest mrozoodporny i radzi sobie w słońcu i lekkim cieniu, nawet na niezbyt żyznej i suchej glebie.

Przylaszczka (Hepatica) to niewielka bylina, która już w marcu zakwita na niebiesko, rzadziej na różowo czy biało. Najczęściej spotykana w rodzimych ogrodach przylaszczka pospolita posiada częściowo zimozielone trójklapowe liście ułożone w rozetę. Jeśli wybieramy kwiaty wieloletnie ogrodowe do nasadzeń pod drzewami lub w pobliżu krzewów, to warto wziąć pod uwagę właśnie przylaszczkę, która lubi próchniczą, wapienną glebę oraz zacienione lub częściowo zacienione stanowiska.

Jaskier (Ranunculus) występuje naturalnie prawie na całej kuli ziemskiej w około 400 różnych gatunkach. Wśród kwiatów wieloletnich do ogrodu największą popularnością cieszą się takie gatunki jak jaskier tojadolistny, jaskier bulwkowy (słoneczne lub nieco zacienione rabaty o wilgotnej glebie), jaskier trawiasty (słoneczne rabaty), jaskier alpejski (skalniaki), jaskier azjatycki (słoneczne rabaty o wilgotnej glebie).

Goździk (Dianthus), jest rośliną często wybieraną do tworzenia kwiatowych rabat i skalniaków ze względu na niskie wymagania i ładne kwiaty. W zależności od gatunku kwitną wiosną lub nawet przez całe lato. Dwuletni goździk brodaty kwitnie od czerwca do sierpnia i należy do gatunków nieco bardziej wymagających. Z kolei goździk ogrodowy świetnie nadaje się jako roślina cięta. Goździki leśne to typowe kwiaty wieloletnie do ogrodu na rabaty, są zupełnie mrozoodporne. Kwitną od maja do sierpnia. Natomiast goździk pyszny posiada ciekawą budowę kwiatów – postrzępione płatki wybarwiają się na różowofioletowy kolor. Dobrze wygląda w ogrodach naturalistycznych lub kompozycjach łąkowych.

Nachyłek (Coreopsis) należy do bylin z rodzin astrowatych, które dzielą się na jednoroczne i wieloletnie. Do gatunków wieloletnich należy nachyłek wielokwiatowy (Coreopsis grandiflora), o pojedynczych żółtych kwiatach i jasnozielonych odziomkowych liściach.

Liliowce (Hemerocallis) to ciekawe byliny, ponieważ pomimo tego, że są kwiatami wieloletnimi to żywotność pojedynczych kwiatów jest bardzo krótka – zaledwie jeden dzień. Na szczęście pięknem lilii można cieszyć się znacznie dłużej, ponieważ wytwarzają one wiele kwiatów. Kolory zależą od gatunku – biel, róż, brąz, czerwień, żółć, purpura, pomarańcz – ale zdarzają się także lilie wielobarwne. W ogrodach często uprawia się mieszańce, powstałe w wyniku wielokrotnych krzyżowań. Osiągają wysokość od 30 do 100 cm, więc nadają się do tworzenia dużych rabat wielopoziomowych. Dobrze radzą sobie w niskich temperaturach i nie są bardzo wymagające pod względem pielęgnacji.

Jeżówka (Echinacea) pochodzi z Ameryki Północnej, ale dobrze czuje się w polskim klimacie na wilgotnych, przepuszczalnych glebach z dużą zawartością wapnia i słonecznych stanowiskach. Najczęściej spotykana jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) osiąga metr wysokości i posiada kwiaty wieloletnie o różowych lub białych płatkach i kolczastym, wypukłym środku. Kwitnie od czerwca do października i jest dość odporna na mróz. Często sama się wysiewa, ale można ją też dzielić – doskonała na rabaty kwiatowe. Jej lecznicze właściwości znali już Indianie, a Europejczycy ta wiedzę podchwycili – jeżówka pomaga leczyć infekcje, toteż jest naturalnym środkiem w walce z przeziębieniem i grypą, a także infekcjami jamy ustnej, zatok czy układu moczowego.

Dzwonek (Campanula) to kwiat łatwy w uprawie, ale jego wymagania zależą od gatunku, a jest ich około 200. Generalnie dzwonki potrzebują słońca oraz niezbyt żyznego podłoża, najlepiej przepuszczalnego o obojętnym lub lekko zasadowym odczynie.

Floks nazywany inaczej płomykiem – od łacińskiej nazwy Phlox – posiada jaskrawe kwiaty na pędach o wysokości około 100 cm. Zielone pojedyncze liście są równowąskie lub okrągławe. Floksy są bardzo zróżnicowane pod względem gatunków – jest ich około 80 – dlatego wybierając konkretny gatunek należy kierować się warunkami jakie posiadamy lub jakie możemy stworzyć. Często spotykany floks wiechowaty (Phlox paniculata) kwitnie od lipca do września i lubi słoneczne stanowiska i żyzną, raczej wilgotną glebę. Floksy pięknie wyglądają w naturalistycznych ogrodach, dobrze się rozrastają i posiadają szeroką gamę kolorów – od bieli, poprzez róż, czerwień, aż do fioletu.

Orlik (Aquilegia) to bylina naturalnie występująca w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej. W ogródkach najczęściej występuje orlik mieszańcowy (Aquilegia hybrida) pochodzący ze skrzyżowania orlików europejskich i północnoamerykańskich. Zbiór i wysiew samodzielnie zebranych nasion daje ciekawe kombinacje kształtów i kolorów kwiatów.

Malwy, czyli rośliny z rodziny ślazowatych występują w naturze w Europie i w Azji, natomiast te rosnące w ogródkach malwy różowe nie są już spotykane w naturalnych stanowiskach. Duże kwiaty wybarwiają się na biało, różowo, czerwono a nawet prawie czarno. Kwitnie od lipca do października. Malwy pięknie wyglądają w ogrodach naturalistycznych, posadzone pod murem tworzą sielski klimat.

Ostróżka (Delphinium) to bylina jednoroczna lub dwuletnia, która liczy około 250 gatunków. Ostróżka ogrodowa (Delphinium cultorum) to roślina nadająca się do nasadzeń na duże rabaty oraz pod murki, osiąga od 80 cm do 2 m wysokości. Te kwiaty wieloletnie ogrodowe tworzą wiechy wybarwiające się na biało, niebiesko lub fioletowo. Lubi słoneczne stanowiska i umiarkowanie wilgotną glebę.

Szałwia (Salvia) to roślina, która w naturalnym środowisku występuje na całej kuli ziemskiej z wyjątkiem obszarów tropikalnych i polarnych. Szałwia błyszcząca, nazywana czasem szałwią ogrodową (Salvia splendens) osiąga maksymalnie 60 cm wysokości i wybarwia się na czerwono, biało, fioletowo oraz łososiowo. Lubi wilgotną glebę i ekspozycję na światło, jest uprawiana jako roślina jednoroczna. Natomiast szałwia lekarska (Salvia officinalis) to wieloletnia krzewinka osiągająca do 70 cm wysokości o fioletowych lub rzadziej różowych lub białych kwiatach zebranych w grona. Szałwia, jako zioło, ma właściwości lecznicze – stosuje się ją przy zapaleniach skóry oraz błony śluzowej gardła, reguluje poziom cukru we krwi oraz pracę układu pokarmowego.

Lawenda (Lavandula) to roślina kojarząca się głównie z Prowansją lub Chorwacją, ale z powodu przyjemnego zapachu a także właściwości antyseptycznych zyskała popularność na całym świecie. Najczęściej uprawianą w ogrodach jest lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia) uwielbiająca nasłonecznione stoki, więc świetnie spisuje się na skalniakach i niezbyt żyznych glebach. Zwarte kępy lawendy wyrastają na wysokość do 80 cm, ale wymagają strzyżenia. Wąskolancetowate liście mają szarozielony kolor, a kwiaty osadzone są w kłosowatym kwiatostanie. Kwitnie w czerwcu oraz lipcu. Lawenda nie wymaga skomplikowanych zabiegów pielęgnacyjnych, więc jest idealnym kwiatem wieloletnim dla osób, które chcą zminimalizować wysiłek związany z utrzymaniem ogrodu.

Astry, nazywane także marcinkami to doskonałe kwiaty wieloletnie sadzone jesienią dla początkujących ogrodników, bo nie są skomplikowane w uprawie – wystarczy zadbać o ich regularne podlewanie, ponieważ korzenie dość szybko wysychają. Astry kojarzą się z jesienią, ale istnieją też gatunki kwitnące wiosną i latem. Wybarwiają się na wiele kolorów: biały, czerwony, różowy, czerwony, fioletowy, niebieski, żółty, biało-żółty.

Rudbekie mogą być mylone z jeżówkami, ponieważ podobieństwo do nich jest bardzo duże. Te jednoroczne lub wieloletnie rośliny kwitną od kwietnia do października, a najbardziej znana jest rudbekia owłosiona (Rudbeckia hirta) osiągająca metr wysokości. Jest zupełnie mrozoodporna, ale lubi nasłonecznione rabaty i przeciętną żyzność oraz wilgotność.

Dalie nazywane także georginiami są bardzo zróżnicowane pod względem formy i kolorów. Najwyższe osiągają nawet 150 cm wysokości. Kwiaty mają bardzo fantazyjne kolory i kształty płatków. Średnica kwiatostanu może wynosić nawet 30 cm.

Chryzantemy od razu przywołują na myśl chłodniejsze jesienne dni. Chryzantema (Dendranthema) posiada okazałe kwiaty zebrane w koszyczki w kolorach białym, żółtym, czerwonym lub różowym. Wymagają słonecznych stanowisk oraz żyznej, próchniczej gleby. Dobre jako kwiaty na rabaty, ale można je hodować także w donicach.

Rozchodnik okazały (Sedum spectabile) w przeciwieństwie do chryzantem potrzebuje piaszczysto-gliniastej ziemi o umiarkowanej wilgotności. Lubi nasłonecznione rabaty, tarasy i nadaje się idealnie jako roślina na skalniaki. Kwitnie na przełomie lata i jesieni na różowo. Liście delikatnie ząbkowane, jasnozielone, wyrastają z dość grubej łodygi o wysokości od 30 do 50 cm. Bardzo odporny na mróz.