Firletka kwiecista

Firletka (Lychnis) to roślina należąca do rodziny goździkowatych. Obecnie znanych jest około 25-35 gatunków firletki, które w naturze spotkać można w strefie klimatów umiarkowanych – głównie w Europie, Azji oraz w północnej części Afryki. Firletki są także uprawiane jako rośliny ozdobne, a swą popularność zawdzięczają głównie kwiatom w jaskrawych barwach – mogą być jaskrawo czerwone, różowe, purpurowe, białe. Do najczęściej uprawianych gatunków firletek należą: firletka chalcedońska, Jowisza, kwiecista, poszarpana, smółka. Firletki różną się między sobą przede wszystkim wyglądem i barwą kwiatów, pokrojem, wysokością (mogą osiągać od 20 do 90 cm wysokości). Firletka kwiecista (Lychnis coronaria) w stanie dzikim występuje w Europie oraz w Azji Mniejszej aż do Himalajów. Można ją spotkać na polach, łąkach, torfowiskach, terenach bagiennych.

Firletka kwiecista to roślina dwuletnia (krótkowieczna bylina), która dorasta do około 50-90 cm wysokości i około 45 cm szerokości. Tworzy silnie rozgałęziające się, wzniesione pędy i ma dość luźny pokrój. Roślina ta łatwo się rozmnaża i rozkrzewia, tworząc dekoracyjne kępy. Łodygi i liście firletki kwiecistej pokryte są filcowatym kutnerem barwy szaro-białej. Szaro srebrzysty meszek, który pokrywa jajowate lub jajowato-lancetowate liście, stanowi ciekawą ozdobę rośliny od wczesnej wiosny, na długo przed kwitnieniem. Firletki kwieciste kwitną od początku lipca do końca sierpnia. Ich pojedyncze kwiaty zebrane są w luźne kwiatostany, wyrastają na wierzchołkach pędów na długich szypułkach i mają średnicę około 2-3 cm. Kwiaty mogą mieć barwę jaskrawo czerwoną, purpurową, różową, fioletową, białą (w zależności od odmiany). Warto przycinać przekwitłe kwiatostany, co pobudza rośliny do wytwarzania nowych pąków kwiatowych i wydłuża kwitnienie. Owoce firletek kwiecistych mają postać wielonasiennych torebek.

Firletki kwieciste preferują stanowiska słoneczne, jednak poradzą sobie także w lekkim półcieniu. Co do gleby, to rośliny te najlepiej rosną w podłożu piaszczystym lub piaszczysto-ilastym, próchniczym, dość żyznym i zasobnym w składniki odżywcze. Firletki kwieciste dość dobrze znoszą suszę i nie tolerują nadmiaru wody w glebie, dlatego wymagają stanowisk dobrze zdrenowanych. Nie należy dopuszczać do zalegania wody w glebie. Rośliny podlewamy umiarkowanie, dopiero wtedy, kiedy wierzchnia warstwa gleby wyraźnie przeschnie. Większej ilości wody należy im dostarczyć w okresie kwitnienia. Firletki kwieciste nie wymagają dodatkowego nawożenia.

Firletki kwieciste w naszym klimacie uprawiane są jako gatunek dwuletni – zakwitają w drugim roku uprawy. Jednak rośliny te bardzo łatwo rozsiewają się same, więc raz posadzone, na stałe zagoszczą w naszych ogrodach. Nasiona wysiewamy wczesną wiosną, rośliny te wysiewają się same na jesieni, po kwitnieniu. Firletki można również rozmnażać przez podział dobrze rozrośniętych kęp.

Firletki nie wymagają cięcia, mają luźny, naturalny pokrój. Warto jednak regularnie wycinać przekwitłe kwiatostany, co pobudzi rośliny do wytwarzania nowych pąków kwiatowych i przedłuży kwitnienie.

W naszych warunkach klimatycznych firletki kwieciste mogą przemarzać, jednak dzięki temu, że rośliny te tak łatwo samo się rozsiewają, nie musimy się martwić, że na wiosnę zabraknie ich w ogrodzie. A wręcz przeciwnie – jeśli pozwolimy im się swobodnie rozprzestrzeniać, w krótkim czasie mogą pojawić się w wielu zakątkach ogrodu. Firletki kwieciste z powodzeniem można wykopywać i przesadzać, aby kontrolować ich rozrastanie się w ogrodzie.

Rośliny te są dość odporne na choroby i szkodniki, jednak czasem mogą zostać zaatakowane przez mączniaka prawdziwego (choroba grzybowa) albo ślimaki, które żerują na młodych liściach.

Firletki kwieciste najlepiej prezentują się posadzone w grupach – aby uzyskać ładny efekt, najlepiej na 1m2 posadzić 9-10 roślin. Firletki dobrze wyglądają posadzone na rabatach bylinowych, można je także sadzić w ogródkach skalnych. Nadają się również na kwiat cięty i do bukietów. Firletki kwieciste to rośliny idealne do ogrodów utrzymanych w stylu wiejskim, rustykalnym, naturalistycznym.

Rośliny te powinny rosnąć na słonecznych stanowiskach. Ich główną ozdobą są kwiaty, które pojawiają się od lica do końca sierpnia, jednak już od wczesnej wiosny rośliny te prezentują się bardzo dekoracyjnie – dzięki srebrzysto omszonym łodygom i liściom.

Z odmian firletki kwiecistej warto polecić: ‘Abbotswood Rose’, ‘Alba’, ‘Angel’s Blush’, ‘Atrosanguinea’, ‘Blych’, ‘Hutchinson’s Cream’, ‘Oculata’.

Firletka chalcedońska (Lychnis chalcedonica) – roślina ta wywodzi się z Chin i wschodniej części Rosji. Ma nierozgałęzione łodygi, które osiągają 60-100 cm wysokości. Pojedyncze kwiaty o średnicy około 1,5 cm są zebrane w wypukłe nibybaldachy i mają barwę jaskrawo czerwoną (w odmianach spotyka się także kwiaty pełne, barwy białej lub różowej). Firletki chalcedońskie kwitną od czerwca do września. Idealnie nadają się na rabaty bylinowe na słonecznych stanowiskach. Nie tolerują zakwaszonej gleby. Gatunek rozmnażamy wiosną z nasion, odmiany – przez podział.

Firletka Jowisza, firletka jowiszowa (Lychnis flos-jovis) – to roślina, którą w naturze spotkać można w Alpach. Ma nierozgałęzione pędy i może dorastać do 60-80 cm wysokości. Jajowato-lancetowate liście są wełniście owłosione, podobnie jak pędy. Firletka Jowisza ma kwiaty średnicy około 3 cm, które zebrane są po 4-10 w niewielkie baldachy na szczycie pędu. Kwiaty mają barwę różowo-karminową. Rośliny te kwitną od czerwca do sierpnia. Najlepiej rosną na słonecznych stanowiskach w niezbyt żyznej glebie o odczynie zasadowym. Podłoże powinno być umiarkowanie wilgotne i dobrze zdrenowane. Firletki Jowisza rozmnażamy przez wysiew nasion wiosną. Roślina idealna do ogródków skalnych i na rabaty bylinowe.

Firletka smółka (Lychnis viscaria) – to gatunek rodzimy, który spotkać można na suchych łąkach i polanach. Roślina ta ma cienkie pędy, które dorastają do około 50 cm wysokości i tworzą trawiaste kępki. Łodygi są słabo ulistnione, lepkie w górnej części. Liście wąskie, zimozielone, w czasie bezśnieżnych zim mogą być przypalane przez silne promienie słoneczne. Firletka smółka kwitnie w maju i czerwcu, kwiaty są różowo-karminowe, zebrane w rozgałęzione kwiatostany. Roślina ta wymaga słonecznych stanowisk oraz lekkiego, przepuszczalnego, niezbyt wilgotnego i dobrze zdrenowanego podłoża. Jest w pełni mrozoodporna. Rozmnażamy ją na wiosnę przez podział starszych kęp. Firletka smółka idealnie nadaje się do posadzenia w ogródkach skalnych, na wrzosowiskach, na łąkach kwietnych i na obrzeżach rabat.