Żarnowce

Żarnowce to krzewy liściaste o charakterystycznym, miotlastym pokroju, które dorastają do około 1,5-2 m wysokości. Rosną dość silnie i rozrastają się szeroko, dlatego trzeba im zapewnić w ogrodzie odpowiednio dużą ilość miejsca. Obficie rozgałęzione pędy przez większą część roku są zielone, więc żarnowce mogą stanowić piękne tło dla innych roślin. Wprawdzie ich liście opadają dość wcześnie, ale pędy pozostają żywo zielone przez całą jesień i zimę.

Żarnowce kwitną na przełomie maja i czerwca i mają bardzo liczne, drobne kwiaty, które kształtem przypominają kwiaty łubinu. Kwiaty żarnowców mają barwę żółtą w różnych odcieniach, jednak spotkać można odmiany kwitnące na biało, czerwono, pomarańczowo, różowo czy purpurowo. Miotlaste pędy żarnowców niemal w całości pokrywają się kwiatami, a krzewy wyglądają wtedy jak kwieciste fontanny. Kwiaty żarnowców wydzielają dość specyficzny i niezbyt przyjemny zapach, dlatego lepiej nie sadzić ich w pobliżu miejsca, gdzie często przebywamy (np. przy tarasie czy altanie). Owoce żarnowców mają postać strąków, które początkowo mają barwę zieloną i są delikatnie owłosione, a z czasem stają się ciemnobrunatne i pękają, rozsiewając nasionka.

Żarnowce preferują stanowiska słoneczne, ciepłe i osłonięte od silnych wiatru. Poradzą sobie także w półcieniu. Najlepiej rosną w podłożu przepuszczalnym, lekkim, suchym, piaszczysto-gliniastym, o lekko kwaśnym odczynie. Nie tolerują gleb ciężkich, zbitych i podmokłych, źle rosną w podłożu o odczynie wapiennym (zasadowym) oraz w glebie o dużym stopniu zasolenia. Żarnowce mogą rosnąć w miejscach, gdzie inne rośliny sobie nie poradzą: na silnie nasłonecznionych stanowiskach, w bardzo ubogiej, piaszczystej glebie.

Rośliny te mają głęboko osadzony, palowy system korzeniowy, dzięki któremu są w stanie przetrwać najgorsze susze, więc nie wymagają częstego podlewania. Dobrze sobie radzą nawet w tak nieprzyjaznym środowisku, jakim są skaliste i kamieniste zbocza.

Krzewy te bardzo źle znoszą przesadzanie, dlatego trzeba się dobrze zastanowić, gdzie chcemy je posadzić, by później nie przenosić ich w inne miejsce. Przesadzanie starszych roślin przeważnie kończy się ich śmiercią, ponieważ korzeń palowy uniemożliwia zakorzenienie się w nowym miejscu.

Żarnowce powinno się sadzić wiosną lub jesienią. Poszczególne odmiany najlepiej rozmnażać przez sadzonki półzdrewniałe pobrane w lipcu lub w sierpniu, gatunki natomiast można rozmnażać z nasion. Nasiona pojawiają się późnym latem i umieszczone są w suchych strąkach, które z czasem pękają.

Karłowe i płożące odmiany żarnowców nie wymagają cięcia. Wyższe odmiany warto przyciąć po kwitnieniu, by rośliny zachowały ładny pokrój. Cięcie formujące najlepiej wykonać w czerwcu i lipcu. Warto wiedzieć, że kwiaty żarnowców rozwijają się na zeszłorocznych pędach – nie wycinajmy ich, bo roślina nie zakwitnie. Usuwamy za to tegoroczne przekwitłe pędy. Jeśli chcemy aby krzewy ładnie się zagęściły, należy corocznie skracać najstarsze pędy tuż nad pierwszymi pąkami.

Rośliny te praktycznie nie wymagają nawożenia, ponieważ mają zdolność „wyłapywania” azotu z gleby. Korzenie żarnowców żyją w symbiozie z bakteriami, które wiążą azot. Krzewy te potrafią wzbogacić glebę, w której rosną, w ten niezwykle cenny dla roślin pierwiastek. Uwaga: rośliny przenawożone tracą swój gęsty, zwarty pokrój.

Krzewy te nie są natomiast odporne na mróz, więc trzeba je zabezpieczać przed zimą (najlepiej słomą). Okrycia usuwamy wczesną wiosną. Jeśli żarnowce przemarzną, należy je przyciąć aż do poziomu gruntu – powinny ładnie odrosnąć. W czasie zimowych miesięcy bezlistne, zielone pędy żarnowców są przysmakiem saren i zajęcy, dlatego należy je dodatkowo zabezpieczyć np. plastikową siatką (jeśli mamy ogród blisko lasu).

Żarnowce najpiękniej wyglądają posadzone w ogródkach skalnych, w towarzystwie drzew i krzewów iglastych, różaneczników, a także na wrzosowiskach (preferują podłoże o kwaśnym odczynie). Będą ciekawym urozmaiceniem w ogrodach pełnych iglaków. Krzewy te mogą także stanowić ciekawe tło dla mniejszych roślin o podobnych wymaganiach glebowych i cieplnych. Należą do nich np.: rojniki i rozchodniki, macierzanka, szałwia omszona, irga pozioma. Można je także sadzić w pobliżu traw ozdobnych bądź róż.

Dzięki korzeniom palowym żarnowce mogą być wykorzystywane do umacniania skarp i stoków. Nie są to rośliny wymagające, dlatego często spotyka się je w nasadzeniach zieleni miejskiej oraz w parkach. Żarnowce mają gęste, pokładające się pędy, dlatego mogą być także wykorzystywane do maskowania niezbyt urodziwych zakątków w naszych ogrodach.

Warto pamiętać, że wszystkie części tych ozdobnych roślin są trujące.

Żarnowiec miotlasty (Cytisus scoparius) to roślina należąca do rodziny bobowatych, której środowiskiem naturalnym jest południowa oraz środkowa część Europy. W stanie dzikim spotkać go można także w Polsce – głównie w pasie nadmorskim, na pogórzu oraz na nizinach na zachodzie naszego kraju. W naturze żarnowce porastają obrzeża lasów, skarpy i nasypy kolejowe oraz nadmorskie wydmy. Żarnowiec miotlasty to najbardziej popularny i pospolicie występujący w naszym kraju gatunek żarnowca. Dawniej pędy żarnowca były wykorzystywane do robienia mioteł – stąd polska nazwa tego krzewu.

Preferuje stanowiska słoneczne, suche, piaszczyste o kwaśnym odczynie gleby. Są to krzewy o zimozielonych pędach, więc mogą stanowić ozdobę ogrodu także zimą. Osiągają wysokość około 2-3 m.

Żarnowce kwitną na przełomie maja i czerwca. Kwiaty przypominają kształtem kwiaty łubinu i mają barwę żółtą, ale są też odmiany kwitnące na pomarańczowo, brzoskwiniowo, czerwono, różowo, łososiowo, kremowo w różnych odcieniach. Kwitnące żarnowce wyglądają jak fontanny i są bardzo dekoracyjne.

Owoce żarnowców to czarne strąki, które pękają z charakterystycznym trzaskiem i rozrzucają wokół nasiona. Nasiona te są bardzo trwałe i mogą wykiełkować nawet po wielu latach. Jednak żarnowce najlepiej rozmnażać z niezdrewniałych sadzonek pędowych, które pobierane są latem. Żarnowce nie wymagają cięcia, ale jeśli chcemy nieco je uformować, należy zrobić to po kwitnieniu (koniec czerwca-lipiec).

Do najciekawszych odmian żarnowca miotlastego zaliczyć można np.:

‘Dukaat’ – to odmiana karłowa, która dorasta do około 1 m wysokości, ma kwiaty barwy kremowej.

‘Golden Sunlight’ – odmiana ta ma duże kwiaty barwy jasnożółtej.

‘Butterfly’ – ma piękne kwiaty koloru ciemnożółtego.

‘Erlkonig’ – bardzo ciekawa odmiana o trójkolorowych kwiatach: czerwono-brązowo-żółtych.

‘Frisia’ – ma kwiaty koloru brzoskwiniowego.

‘Luna’ – odmiana ta posiada kwiaty żółtozłote, wręcz cytrynowe. Silnie rozgałęzione, wyprostowane pędy

Zdarzają się także odmiany o kwiatach dwubarwnych np.:

‘Boskoop Ruby’ – kwiaty tej odmiany na zewnątrz są rubinowoczerwone, a w środki liliowe.

‘Andreanus Splendens’ – ma kwiaty żółto-czerwone.

‘Hollandia’ – płatki kwiatów są na zewnątrz czerwone, a w środku różowe.

‘Maria Burkwood’ – o kwiatach czerwono-miedzianych. Dodatkowo krawędź płatków ozdobiona jest żółtym brzegiem.

‘Windlesham Ruby’ – o pięknych kwiatach barwy czerwono-różowej.