Sasanka zwyczajna

Sasanka zwyczajna (Pulsatilla vulgaris) to roślina wieloletnia, która należy do rodziny jaskrowatych. Czasem nazywana jest sasanką ogrodową. Środowiskiem naturalnym sasanki jest Europa aż po środkową część Azji. Rośliny te w stanie dzikim rosły także w Polsce, jednak obecnie gatunek coraz rzadziej występuje w naszym kraju w naturze. Niekiedy można je spotkać na obrzeżach lasów sosnowych, leśnych polanach i łąkach, słonecznych stokach i skarpach oraz nad brzegami rzek. W naturze spotkać za to można inne gatunki sasanek: łąkową, otwartą, wiosenną. Są to gatunki rzadkie i objęte ochroną ścisłą (nie można ich zrywać ani wykopywać). Sasanki zwyczajne (inaczej zwane ogrodowymi) są za to chętnie uprawiane w ogrodach i na działkach. Cenione są przede wszystkim za piękne kwiaty, ciekawe owocostany oraz wczesną porę kwitnienia.

Sasanka ogrodowa to jedna z najwcześniej kwitnących wiosennych bylin. Ma bardzo dekoracyjne kwiaty o kielichowatym lub dzwonkowatym kształcie, które (w zależności od odmiany) mogą przybierać barwę białą, żółtą, różową, czerwoną, purpurową, fotelową w różnych odcieniach. Kwiaty zbudowane są przeważnie z sześciu płatków, które otaczają słupki i złotożółte pręciki. Płatki od zewnętrznej strony pokryte są charakterystycznymi włoskami. Delikatnymi włoskami przypominającymi puch pokryta jest cała roślina. Sasanki kwitną dosyć długo – od końca marca do maja – a kwiaty pojawiają się stopniowo. Jedna roślina może wytworzyć nawet kilkadziesiąt kwiatów (a nawet ponad 100). Niekiedy sasanki powtarzają kwitnienie w sierpniu. Kwiaty osadzone są pojedynczo na długich na 40 cm pędach kwiatostanowych.

Po przekwitnięciu pojawiają się kuliste owocostany zebrane w pęki. Wyglądają bardzo dekoracyjne, ponieważ pokryte są miękkimi, jedwabistymi, srebrzystymi włoskami.Po kwitnieniu (u niektórych odmian w czasie kwitnienia) z podziemnego kłącza rozwijają się liście, które są ozdobą rośliny aż do jesieni. Liście sasanki zwyczajnej przypominają kształtem liście marchwi, są zebrane w rozetę, pierzaste, mocno powcinane, delikatne i pokryte jedwabiście srebrzystym puchem. Z czasem liście łysieją, jednak nie odbiera to im urody.

Sasanki zwyczajne należą do roślin dosyć niskich – dorastają do maksymalnie 20-30 cm wysokości i osiągają około 20 szerokości. Mają podziemne kłącze, z którego wyrastają pokryte srebrzystym puchem łodygi i pierzaste liście.

Sasanki zwyczajne to byliny krótkotrwałe, które mogą rosnąć na jednym stanowisku przez około 4-5 lat. Preferują stanowiska słoneczne – w naturze rośliny te porastają słoneczne polany, łąki i obrzeża lasów – jednak poradzą sobie również w miejscach półcienistych.

Sasanki najlepiej rosną w podłożu lekkim i przepuszczalnym, dobrze zdrenowanym i umiarkowanie żyznym. Dobrze rosną w ziemi wapiennej o lekko zasadowym odczynie. Nie tolerują gleb ciężkich, zbitych, gliniastych i podmokłych, poradzą siebie za to w podłożu kamienistym.

Sasanki zwyczajne to rośliny łatwe w uprawie i mało wymagające. Dosyć dobrze znoszą suszę, są odporne na choroby i szkodniki. Zimują w gruncie i są niewrażliwe na mróz, jednak na zimę warto okryć je suchymi liśćmi lub gałązkami iglastymi.

Sasanki zwyczajne rozmnaża się z nasion, które najlepiej wysiać od razu po zbiorach, ponieważ z czasem tracą zdolność kiełkowania. Nasiona można także kupić w sklepach ogrodniczych. Nasiona wysiewamy do doniczek, w których powinna znajdować się mieszanka piasku i substratu torfowego. Do momentu wykiełkowania sadzonek warto uprawy przykryć folią. Sadzonki sasanek umieszczamy w gruncie jesienią lub na wiosnę. Rośliny sadzimy w rozstawie co 30 cm. Sasanki bardzo źle znoszą przesadzanie, dlatego od razu powinnyśmy posadzić je w miejscu docelowym. Na początku będą kwitły umiarkowanie, jednak w kolejnym roku – przy zapewnieniu odpowiednich warunków – odwdzięczą się obfitym kwitnieniem: jedna roślina może wydać nawet kilkadziesiąt kwiatów. Warto wiedzieć, że sasanki zwyczajne to byliny krótkotrwałe, które mogą rosnąć na jednym stanowisku przez około 4-5 lat.

Sasanki można także rozmnażać przez podział kłączy, który wykonuje się w lipcu lub sierpniu. Rośliny tak uzyskane jednak nie zawsze się przyjmują, dlatego sasanki lepiej rozmnażać jest z nasion.

Sasanki zwyczajne to rośliny bardzo łatwe w uprawie, które nie potrzebują zbyt wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Są odporne na choroby i szkodniki. Nie wymagają regularnego podlewania, ponieważ bardzo dobrze znoszą suszę. Nie trzeba ich nawozić, bo najlepiej rosną w niezbyt żyznym podłożu. Nie musimy ich także przycinać – uschnięte na jesieni liście należy pozostawić na roślinie, będą dodatkową ochroną przed mrozem. Sasanki to rośliny zimujące w gruncie i mrozoodporne, jednak przed zimą dla pewności warto je okryć suchymi liśćmi lub stroiszem z iglastych gałązek. Co kilka lat kłącza sasanek warto rozdzielić i posadzić w nowym miejscu, aby odmłodzić rośliny. Warto je regularnie odchwaszczać.

Sasanki zwyczajne najlepiej wyglądają posadzone w grupach. Bardzo dobrze prezentują się na tle ciemnozielonych drzew i krzewów iglastych. Będą ozdobą każdej wiosennej rabaty bylinowej, wzbogacą także klomby z roślinami cebulowymi – hiacyntami, krokusami, narcyzami, tulipanami. Sasanki idealnie nadają się do posadzenia w ogródkach skalnych, w alpinariach i na słonecznych skarpach. Można je także sadzić w pojemnikach i donicach. Sasanki nadają się również na kwiat cięty, a ze względu na wczesną porę kwitnienia mogą być wykorzystywane jako element wielkanocnej dekoracji.

Warto wiedzieć, że sasanki to rośliny trujące: zawierają anemoninę – substancję, która może wywołać uczulenie. W skrajnych przypadkach anemonina może powodować także mdłości, odurzenie i silne pobudzenie, a także paraliż ośrodkowego układu nerwowego.

Odmiany o kwiatach niebieskofioletowych i fioletowych – 'Blue Glocke', 'Violet Blue'.

Odmiany o kwiatach białych – 'Alba', 'Polka', 'Weisser Schwan'.

Odmiany o kwiatach różowych – 'Bartons Pink', 'Pink Shades', 'Pearl Bells'.

Odmiany o kwiatach czerwonych – 'Eva Constance', 'Pinwheel Dark Red Shades', 'Rote Glocke', 'Rubra'.

Odmiany o kwiatach łososiowych – 'Mrs van der Elst'

Odmiany o kwiatach różnobarwnych – 'Papageno' (postrzępione kwiaty tej odmiany mogą mieć barwę białą, różową, czerwoną, fioletową).

Sasanka alpejska (Pulsatilla alpina) – ma pojedyncze kwiaty barwy białej, a do prawidłowego wzrostu i rozwoju wymaga podłoża o kwaśnym odczynie.

Sasanka łąkowa (Pulsatilla pratensis) – to niska bylina dorastająca do około 15 cm wysokości, kwiaty od czerwono-fioletowych do ciemnofioletowych. Kwiaty pokryte szarawymi włoskami. Kwitnie na przełomie marca i kwietnia.

Sasanka wiosenna (Pulsatilla vernalis) – może dorastać do około 20 cm wysokości i ma dzwonkowate, zwisające, bardzo ozdobne kwiaty: z zewnątrz niebieskie lub liliowe, a w środku białe.

Sasanka słowacka (Pulsatilla slavica) – ta bylina dorasta do około 30 cm, a jej kwiaty mogą być fioletowe lub liliowe, pokryte szarawym owłosieniem. Liście pojawiają się dopiero po kwitnieniu.

Sasanka otwarta (Pulsatilla patens) – ma kwiaty barwy niebieskofioletowej, mniejsze niż u sasanki zwyczajnej, za to szeroko otwarte (stąd nazwa). Kwitnie na przełomie marca i kwietnia, przed rozwojem liści.

UWAGA: Wszystkie gatunki sasanek są w Polsce objęte ścisłą ochroną gatunkową.