Baterie, ładowarki, powerbanki – jak zabezpieczyć dostęp do energii?

Żyjemy w świecie, w którym jesteśmy uzależnieni od prądu. Bez niego nie tylko nie możemy korzystać z rozrywek, ale często również pracować i komunikować się z bliskimi, a nawet płacić za towary i usługi. Obecnie wiele osób nie korzysta już z gotówki, a nawet kart – zamiast tego płaci z telefonu, za pomocą funkcji NFC. W momencie wyładowania urządzenia mobilnego i braku dostępu do prądu, można więc wpaść w poważne tarapaty. Stąd potrzeba posiadania wymiennych baterii do urządzeń przenośnych lub podręcznych źródeł energii, np. powerbanków, ładowarek solarnych czy samochodowych.

Prądu może zabraknąć nie tylko poza domem, ale również w mieszkaniu. Przerwy w dostawie energii mogą zdarzyć się w każdym miejscu. Często podyktowane są np. remontem lub wymianą instalacji, a innym razem złymi warunkami pogodowymi (przykładowo zawaleniem się słupa energetycznego w wyniku wichury lub zerwaniem się sieci energetycznej). O ile w pierwszym przypadku jest czas na przygotowanie się do długotrwałego braku prądu, o tyle w drugim, energii może zabraknąć bez ostrzeżenia. Coraz częściej słyszy się także o możliwości blackoutu – niespodziewanej, poważnej elektroenergetycznej awarii systemowej na dużym terenie.

W związku z takimi sytuacjami warto posiadać w domu podstawowe sprzęty na baterie elektryczne, takie jak:

• radio – aby nie zostać całkowicie odciętym od informacji ze świata,
• zegarek z budzikiem – by nie utracić poczucia czasu,
• latarka i lampki campingowe na baterie – aby swobodnie poruszać się w ciemnościach i móc normalnie funkcjonować po zmroku.

Oczywiście, by móc z nich korzystać, niezbędny będzie zapas odpowiednich baterii do tych urządzeń.

Na rynku można znaleźć baterie o różnej mocy i wielkości. Są przystosowane do różnych urządzeń. Oto najpopularniejsze z nich:

• baterie AA– paluszki o wielkości 1,4 cm. Mogą mieć oznaczenia R6 (oznaczenie węglowo-cynkowych), LR6 (alkaliczne), FR6 (litowo-żelazowe) – określają one rodzaj i w pewnym sensie także wytrzymałość baterii. Baterie węglowo-cynkowe i alkaliczne mają napięcie 1,5 V, podczas gdy litowe – 1,7 V. Przeciętna bateria R6 ma pojemność 400-1000 mAh, bateria alkaliczna 600-1000 mAh, a litowa nawet do 3000 mAh. Baterie FR6 działają więc najdłużej. Paluszki najczęściej wykorzystywane są w małych urządzeniach, takich jak: latarki, lampki przenośne, radia turystyczne, zabawki elektryczne;

• baterie AAA – tzw. małe paluszki lub mini paluszki. Mają takie samo napięcie, co baterie AA, ale mniejszą wielkość (44 mm i średnica 10 mm), dzięki czemu można je umieścić w bardzo małych urządzeniach. Często używa się ich do zasilania zabawek, minilatarek, światełek choinkowych, lampionów i dekoracji świetlnych, budzików, pilotów do telewizorów, depilatorów, elektrycznych szczoteczek do zębów, golarek do ubrań, odświeżaczy i nawilżaczy powietrza na baterie;

• bateria 9V – zbudowana z aż 6 ogniw AAAA połączonych ze sobą szeregowo. Wyróżnia ją prostokątny kształt (wymiary: 48,5 × 26,2 × 17 mm) i napięcie wysokości 9 V. Najczęściej jest używana do zasilania radioodbiorników, zegarów, kalkulatorów i innych drobnych, przenośnych urządzeń elektrycznych. W sklepach dostępne są baterie o oznaczeniach: 6F22 (cynkowo-węglowe), 6LR61 (alkaliczne), ER9V (litowe) o pojemności kolejno ok. 400 mAh, 600 mAh i 1200 mAh;

• bateria R20 – walcowata bateria 1,5 V, zwana też baterią D. Używana do zasilania radioodbiorników i radiotransmiterów oraz dużych latarek. Takie baterie mogą mieć oznaczenia R20 (węglowo-cynkowa), LR20 (alkaliczna), FR20 (litowo-żelazowa), co oznacza pojemność – kolejno ok. 800 mAh, 12000-18000 mAh i 20000-25000 mAh. Tego typu baterie mają ok. 6 cm wysokości i średnicę bliską 3,4 cm;

• bateria R14 – powszechnie znana pod nazwą „bateria C”. Jest mniejsza od baterii D (średnica ok. 2,5 cm i wysokość ok. 5 cm), ale również walcowata. Także ma napięcie 1,5 V i występuje w wariantach węglowo-cynkowym (R14 – o pojemności ok. 2500 mAh), alkalicznym (LR14 – o pojemności ok. 6000 mAh) i litowo-żelazowym (FR14 – o pojemności ok. 8000 mAh). Najczęściej stosowana do zasilania dużych zabawek elektrycznych, dużych latarek, radioodbiorników;

• baterie CR2032 – znane inaczej jako baterie guzikowe. Są małe i płaskie – mają większą średnicę niż wysokość. Wykorzystuje się je w niedużych urządzeniach, m.in. takich jak: zegarki, minilatarki, piloty zdalnego sterowania, kalkulatory, zabawki, proste gry elektroniczne, wagi (te łazienkowe, jak i kuchenne), a nawet aparaty słuchowe.

Akumulatorki swoim wyglądem przypominają baterie (np. akumulatorki NiMH wyglądają jak odpowiadające im paluszki, minipaluszki czy baterie typu D lub C), jednak różnią się od nich:

• pojemnością – zwykle jest znacznie większa,
• napięciem – akumulatorki NiMH mają niższe napięcie (ok. 1,2 V), co może wpływać na funkcjonowanie urządzeń, choć nie musi (najczęściej nie ma widocznego wpływu),
• możliwością ponownego ładowania.

Po rozładowaniu umieszcza się je w ładowarce na odpowiednią ilość czasu, dzięki czemu mogą być użyte ponownie i ponownie. To pozwala ograniczyć ilość elektrośmieci, a pamiętajmy, że utylizacja baterii nie jest prosta (co ważne, baterie należy wyrzucać do specjalnych pojemników, a nie do zwykłego kosza na śmieci!).

Jakie rodzaje akumulatorków są dostępne na rynku? Można zakupić warianty NiMH (niklowo-wodorowe) odpowiadające bateriom AA, AAA, C (R14), D (R20). Poza tym dostępne są także mniej typowe akumulatory Li-Ion (litowo-jonowe):

• akumulatorki 18650 – są odrobinę większe od popularnych baterii AA. Podobnie jak zwykłe baterie mają na jednym końcu biegun dodatni, a na drugim ujemny, jednak można je łatwo rozpoznać po nieco inaczej zbudowanych wypustkach. Są niezwykle pojemne – od 2500 mAh do 3500 mAh i mają ok. 3,7 V napięcia. Co ciekawe, posiadają zabezpieczenia przed nadmiernym rozładowaniem. Niektóre mają też wbudowane łącze USB, co pozwala ładować je za pomocą ładowarki do telefonu lub kabelka USB zapożyczonego od innego urządzenia;

• akumulatorki 26650 4 – stosowane są głównie w nowoczesnych latarkach diodowych, choć spotyka się je także w zabawkach wymagających większego napięcia. Akumulatorki tego typu mają 3,7 V i pojemność ok. 6000-8000 mAh. Wielkością najbardziej przypominają baterie typu D, choć są od nich znacznie cieńsze.

Na wypadek rozładowania urządzeń elektrycznych, warto być wyposażonym w różne rodzaje ładowarek. Do najczęściej używanych należą ładowarki:

• samochodowe – przydatne w podróży i na wypadek tymczasowego braku prądu w domu. Telefon lub inne urządzenie ładowane przez USB można wówczas naładować, jadąc autem;

• do akumulatorków – jeśli korzysta się z akumulatorków, trzeba mieć czym je naładować. Obecnie jedynie akumulatorki Li-Ion 18650 mają wbudowane wejście USB (i to też nie wszystkie), dlatego konieczna jest specjalna ładowarka. W zależności od modelu, taka ładowarka może pomieścić i ładować na raz od 2 do nawet 8 czy 10 akumulatorków;

• indukcyjne – jak sama nazwa wskazuje, działają na zasadzie indukcji, czyli kontaktu ładowanego urządzenia z podstawką ładowarki. Nie wymagają kabla. Obecnie tego typu ładowarki dotyczą telefonów i zegarków typu smartwatch, ale również odkurzaczy irobot;

• słoneczne – modele z rozkładanym minipanelem słonecznym, za pomocą którego można naładować telefon i inne przenośne urządzenia elektroniczne (np. tablet, mp3). Nie wymagają podłączenia do gniazdka, dlatego są idealne na kempingi i wycieczki w plener. To doskonałe akcesorium w razie utraty prądu na dłużej niż dobę. Niestety, niewiele pomogą w pochmurne dni;

• uniwersalne ładowarki do telefonu – to standardowe ładowarki z wymiennymi kablami w zestawie, np. kablem USB i USB-C. Dzięki możliwości wymiany kabli, można nią naładować różne modele telefonów czy akcesoria, takie jak odtwarzacz mp3 lub zegarek smartwatch.

Powerbank, jak sama nazwa wskazuje, jest przenośnym bankiem energii (ang. power – energia, moc). Tego typu sprzęt, najczęściej przypominający prostokątną kasetę, posiada port USB, do którego można podłączyć kable z różnymi końcówkami. Pozwala to naładować dowolne urządzenie mobilne, np. smartfon, smartwatch, tablet, a nawet nawigację czy aparat fotograficzny. Zazwyczaj jest wyposażony w baterię litowo-jonową (ewentualnie litowo-polimerową), którą można wielokrotnie ładować. Po rozładowaniu podłącza się go do ładowarki (jak zwykły telefon) i czeka, aż ponownie zmagazynuje energię.

Powerbank to doskonałe urządzenie na kempingi, wycieczki plenerowe i długie podróże pociągiem czy autobusem, podczas których utrudniony jest dostęp do prądu. Jest też świetnym akcesorium awaryjnym, na wypadek dłuższej przerwy w dostawie prądu. Warto mieć po jednym naładowanym powerbanku zawsze przy sobie, w aucie oraz w domu.

Można znaleźć wiele modeli powerbanków. Wyróżniają się one:

• rodzajem baterii – do wyboru jest bateria litowo-jonowa lub litowo-polimerowa. Pierwsza jest odporniejsza na rozładowanie i dzięki temu dłużej trzyma energię, druga z kolei ładuje się szybciej;

• pojemnością – to nic innego jak suma ogniw danego powerbanka. Im jest wyższa, tym więcej energii może magazynować urządzenie. Na rynku dostępne są powerbanki od ok. 2000 mAh do nawet 40000 mAh. W rzeczywistości pojemność urządzenia wynosi jednak ok. 70% wartości podawanej przez producenta. Dzieje się tak ze względu na to, że ogniwa mają niższe napięcie niż port USB, co ogranicza pojemność;

• natężeniem prądu wyjściowego – od tego zależy, jak szybko będzie ładować się dane urządzenie;

• liczbą portów i ich typami – większość powerbanków ma porty USB, co pozwala na podłączenie licznych wariantów kabli ładowania. Portów może być od 1 do nawet 6;

kompatybilnością z różnymi urządzeniami – kompatybilność zależy od natężenia prądu w powerbanku. Może ono wynosić 1A lub 2A;

obudową – może być wodoodporna (nawet całkowicie wodoszczelna), pyłoodporna, antypoślizgowa, wzmocniona itd.

Jaki powerbank wybrać? To zależy od potrzeb użytkownika. Przyjmuje się, że najlepiej dobrać taki bank energii, który ma ok. 3 pojemności baterii telefonu, z którego dana osoba korzysta na co dzień.

Dodatkowo warto sprawdzić, jaki jest czas pełnego ładowania powerbanka. Te z baterią litowo-polimerową są zwykle dużo szybsze, co bywa przydatne przy dużych pojemnościach lub częstym doładowywaniu (np. gdy ma się tylko jeden powerbank na całą rodzinę lub dużo się z niego korzysta).

Trzeba wziąć pod uwagę także to, co będzie ładowane danym powerbankiem najczęściej. Czy będzie się go używać wyłącznie do ładowania telefonu? Smartfon, czytnik czy przenośna konsola wymagają powerbanka o natężeniu minimum 1A, ale już aparat fotograficzny czy tablet potrzebują natężenia 2A. Z tego względu lepiej wybrać urządzenie o wyższym natężeniu – będzie bardziej uniwersalne.

Należy sprawdzić też rodzaje portów USB. Najlepiej wybrać takie urządzenie, które posiada zarówno wariant A, jak i C.

Ładowarki a typ USB – jakie wybrać?

Poza klasycznym USB (USB-A) można spotkać gniazda micro USB oraz typu-C i typu-B. Różnią się kształtem na tyle, że połączenie telefonu np. z gniazdem USB-C za pomocą kabla z końcówką micro- lub standardowym USB-A nie jest możliwe. Dlatego przed zakupem ładowarki należy sprawdzić, jaki typ gniazda posiada:

• USB-A – standardowa końcówka o prostokątnym przekroju, pasująca do gniazda tylko w jednym możliwym ułożeniu (jeśli nie pasuje, trzeba ją przekręcić);

• USB-B – w przekroju jest bardziej kwadratowa. Nie jest stosowana w telefonach, czasem można ją spotkać w laptopach lub komputerach. Najczęściej widuje się ją w drukarkach, skanerach i kopiarkach;

• USB-C – na pierwszy rzut oka jest podobna do USB-A, jednak pasuje do gniazda niezależnie od tego, którą stroną złącza jest skierowana ku górze. Niebawem stanie się standardem we wszystkich smartfonach;

• Micro USB – końcówka pomniejszona względem USB-A, była stosowana w starszych modelach smartfonów i tabletów. Obecnie rzadko spotykana. Występuje też w wersji USB-B – typowej dla aparatów fotograficznych, lustrzanek, odtwarzaczy mp3 i niektórych tańszych smartfonów.

Czy da się naładować telefon bez ładowarki?

Ogólnodostępnym sposobem ładowania telefonu bez ładowarki i dostępu do prądu jest skorzystanie z powerbanku, czyli przenośnego akumulatora energii, do którego dołączony jest kabel USB, umożliwiający ładowanie urządzeń mobilnych. Na rynku dostępne są też telefony z wbudowaną ładowarką słoneczną, choć lepiej traktować ją jako awaryjne źródło energii – przy pomocy kabla ładowanie jest znacznie szybsze i skuteczniejsze.

Jak naładować baterie bez ładowarki?

Akumulatorki, czyli baterie z możliwością wielokrotnego ładowania, można załadować niemal wyłącznie za pomocą odpowiedniej ładowarki. Istnieją jednak akumulatorki 18650, które posiadają wbudowane wejście USB. Energię w tego rodzaju akumulatorkach można uzupełnić za pomocą powerbanka. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie modele tego typu (18650) mają wejście USB – niektóre ładuje się wyłącznie standardowo.