Pilea-pieniążek

• Zdarza się, że pieniążek w pomieszczeniu zakwita. Kwiaty są jednak drobne i niepozorne. Można je usunąć, aby niepotrzebnie nie zabierały roślinie energii.
• Roślinę odkrył szkocki botanik George Forrest w 1906 roku, w górach chińskiej prowincji Yunnan.
• Za popularyzację pieniążka w Europie odpowiadają… Skandynawowie. Gatunek rozpowszechnił misjonarz Agnar Espergrem, dlatego na północy pilea bywa nazywana również rośliną misjonarską.

Pilea (Pilea) to rodzaj roślin, występujących na prawie wszystkich kontynentach. Są kuzynami pokrzywy – należą do rodziny pokrzywowatych (Urticaceae). Kilka gatunków uprawia się w Polsce w pomieszczeniach.

Najbardziej znana jest pilea peperomiowata (Pilea peperomioides), bardziej znana jako pieniążek. Pochodzi z Chin. W środowisku naturalnym jest zagrożona wyginięciem. W niektórych krajach potocznie nazywa się ją chińskim pieniążkiem, rośliną naleśnikową lub rośliną-UFO. W każdym przypadku nazewnictwo nawiązuje do okrągłych, błyszczących liści, osadzonych na długich ogonkach liściowych. Gęsto rosnących i nadających roślinie oryginalny, osobliwy wygląd. Zwykle ma niewielkie rozmiary – dorasta do 30 cm wysokości. Liście mają kilka centymetrów średnicy. W Polsce szczególną uwagą cieszyła się w epoce PRL-u. Obecnie znowu staje się coraz popularniejsza. Pieniążek jest dość łatwy w uprawie. W dodatku gatunek jest bezpieczny dla dzieci i czworonogów.

Pieniążka ustawia się w miejscach bardzo widnych, ale wolnych od bezpośredniego nasłonecznienia. Roślina jest wrażliwa na prażące słońce, które może poparzyć liście. Dlatego parapety okien od strony południowej i zachodniej są nieodpowiednie. Roślinę można natomiast uprawiać na parapetach okien północnych oraz wschodnich. W słonecznych pomieszczeniach najlepiej umieścić ją blisko okna, np. w odległości do 1,5 m. Toleruje częściowe zacienienie, chociaż w takich warunkach gorzej rośnie, liście są mniejsze i częściej opadają (jest to ogólnie naturalny proces, jednak nie powinien przebiegać zbyt szybko). Uprawa w cieniu jest trudna, roślina staje się kapryśna, mało dekoracyjna i przedwcześnie zamiera.

Ze względu na nietoksyczność, osobliwy wygląd i łatwość w uprawie, nadaje się na roślinę do pokoju dziecka. W zasadzie radzi sobie w każdym ciepłym pomieszczeniu, o ile jest odpowiednio widne. Rośliny nie należy jednak stawiać blisko źródeł ciepła (np. kaloryferów) i w miejscach narażonych na przeciągi. Dobrze rośnie w szerokim zakresie temperatur pokojowych. Zimą nie przechodzi w stan spoczynku.

Podlewanie pieniążka powinno być umiarkowane. Zbyt intensywne i obfite nawadnianie to częsty błąd. Krótkotrwała susza jest mniej szkodliwa od nadmiaru wody. Prawdopodobnie najczęstsza przyczyna zamierania pilei to zbyt długo mokre podłoże. Jeśli roślinę podlewa się właściwie, bardzo rzadko sprawia problemy. Jak więc podlewać pieniążka?

Pileę podlewaj, gdy podłoże jest umiarkowanie suche. Możesz sprawdzić palcem wilgotność wierzchniej warstwy (do głębokości 1 cm). Wilgoć powinna być ledwie wyczuwalna. Jeśli ziemia jest wyraźnie wilgotna, warto poczekać 1-2 dni.

Do podlewania używaj wody przegotowanej, przefiltrowanej lub przynajmniej odstanej. Optymalna jest miękka woda o temperaturze pokojowej. Pilea ma wrażliwe korzenie i mocniej reaguje na jakość wody niż wiele innych gatunków.

Pilea peperomiowata źle znosi suche powietrze. W warunkach niskiej wilgotności gubi dolne liście, wygląda marnie, staje się bardziej podatna na choroby i szkodniki. Generalnie lubi bardzo wilgotne powietrze, dlatego warto postawić blisko niej nawilżacz i ustawić parametr wilgotności na 55-60%. Możesz korzystać z niego nie tylko latem (w trakcie upałów) i zimą, lecz przez cały rok.

Zraszanie pieniążka jest kwestią sporną i można napotkać sprzeczne informacje na ten temat. Czy zatem zraszać pileę? Teoretycznie tak. Faktycznie, z jednej strony w ten sposób można stworzyć korzystny mikroklimat w otoczeniu rośliny. Z drugiej jednak strony, regularne zraszanie (np. kilkukrotnie w tygodniu) może być przyczyną powstawania chorób grzybowych. Ryzyko ich wystąpienia jest wyższe niż w przypadku wielu innych gatunków. Dlatego roślinę zraszaj w momencie, gdy nie nawilżasz dodatkowo powietrza za pomocą nawilżacza. Dodatkowo przeprowadzaj zabieg sporadycznie, za pomocą zraszacza z trybem zamgławiania (profesjonalne urządzenia go mają). Pamiętaj jednak, że efektywniejszy i bezpieczniejszy pozostaje nawilżacz.

Ewentualnie roślinę możesz ustawić na szerokiej podstawce (np. 2-3 cm szerszej od donicy), wyłożonej płaskimi kamieniami i zalanej częściowo wodą (np. do połowy wysokości kamieni). Roślina nie ma wtedy bezpośredniego kontaktu z wodą. Jej poziom powinien być stały.

Pieniążka należy posadzić w podłożu żyznym, zasobnym w składniki pokarmowe, a jednocześnie przepuszczalnym. Z powodzeniem można używać uniwersalnej ziemi dla roślin doniczkowych. Jednakże warto dodać do niej trochę gruboziarnistego piachu (np. w proporcji 4:1) oraz rozluźniacza (np. keramzytu).

Roślina jest podatna na zgniliznę korzeni (najczęściej spowodowane przez patogeny grzybowe). Aby im zapobiec, warto wymieszać podłoże ze zmielonym węglem aktywnym, który ma właściwości odkażające. Przy okazji zwalcza pleśń (taką, która co prawda nie szkodzi roślinie, ale pogarsza estetykę). Na dnie donicy zawsze usypuj drenaż (3-4 cm). Najlepiej z keramzytu, perlitu i żwiru.

• 'Mojito' (Pilea peperomioides ‘Mojito’) – odmiana nakrapiana, z jaśniejszymi przebarwieniami.
• 'Sugar' (Pilea peperomioides 'Sugar') – na liściach pojawiają się bardzo drobne, jasne plamki. Roślina wygląda, jakby była posypana cukrem.
• 'Moon Valley' (Pilea mollis 'Moon Valley') – wytwarza liście o chropowatej powierzchni. Są żywozielone z brązowymi przebarwieniami.

Pileę dokarmiaj od wiosny do końca lata. Średnio zabieg wykonuje się co 2 tygodnie. Warto używać nawozu dla roślin o ozdobnych liściach, ale zmniejszając dawkę zalecaną przez producenta o połowę. Gatunek nie wymaga intensywnego nawożenia. Można wykorzystać także pałeczki nawozowe, które działają od kilku do kilkunastu tygodni. Po przesadzeniu, rośliny nie trzeba dokarmiać przez kilka tygodni.

Pieniążek jest krótkowieczny. Często uprawia się go w cyklu jednorocznym lub dwuletnim, a później zastępuje nową rośliną. Niekiedy „wytrzymuje” kilka lat. W takim wypadku, po 2 latach uprawy, warto wymienić donicę na nieznacznie większą. Roślina nie ma rozbudowanego systemu korzeniowego, więc może rosnąć w niewielkich pojemnikach.

Często wytwarza odrosty, tzw. „bejbiki”. Możesz je od razu oddzielić i wysadzić w nowych doniczkach.

Pileę najlepiej rozmnażać wczesną wiosną. W tym celu ucina się ok. 6 cm sadzonki z 2-3 parami liści. Można je ukorzeniać w wodzie (warto wymieniać ją co kilka dni na świeżą) lub posadzić od razu w żyznym podłożu (wcześniej umieść podstawę pędu w ukorzeniaczu). Pieniążkowi trzeba zapewnić miejsce widne, ciepłe i wilgotne. To trzy czynniki, które przyspieszają ukorzenianie. Roślina źle reaguje na cięcie, dlatego zabieg najlepiej wykonuj, gdy planujesz ją wyrzucić. Pilea tworzy odrosty korzeniowe, które można bez problemu oddzielać i sadzić w nowym pojemniku.

Pilei najczęściej szkodzi zbyt suche powietrze lub zbyt wilgotne podłoże. Roślina może także negatywnie reagować na chłód (temperatury poniżej 12° C). Wówczas dochodzi do czernienia i opadania liści. Przelaną roślinę przesadź do tej samej donicy, wypełnionej nowym podłożem. W ten sposób możesz odratować pieniążka. Brązowe plamy na dolnej stronie blaszek liściowych i szarawe narośle mogą być objawami szarej pleśni. W takim wypadku roślinę należy spryskać fungicydem. Podobnie leczy się plamistość liści.

Zbyt suche warunki sprzyjają przędziorkowi – małemu pajączkowi, który wytwarza charakterystyczne pajęczynki, wysysa sok i przyczynia się do opadania liści. Szkodnika zwalczaj akarycydami (przeznaczonymi do pielęgnacji roślin pokojowych).

Mogą pojawiać się też mszyce, czyli drobne, roślinożerne owady. Te z kolei deformują liście i często niszczą wierzchołki pędów. Wydzielają gęstą spadź, która jest pożywką dla grzybów sadzakowych i przysmakiem dla mrówek. Dlatego i one mogą pojawić się na roślinie. Mszycom sprzyja przenawożenie azotem. Zwalczaj je za pomocą środków ochrony roślin.