Eszynantus

• Eszynantusa można przycinać, to pobudzi krzewienie. Jesienią często skraca się pędy o 1/3-1/2 długości.

• Kwiaty eszynantusa po kilku latach tracą swoje walory estetyczne.

Eszynantus (Aeschynanthus) to rodzaj obejmujący prawie 200 gatunków, należących do rodziny ostrojowatych (Gesneriaceae). To pnącza, liany i półkrzewy. Często występują na drzewach jako epifity. Pochodzą z Azji. W uprawie pokojowej spotyka się nieliczne gatunki, o pokroju pnącym. Mają zbiorczą handlową nazwę: eszynantus. W rzeczywistości do najpopularniejszych gatunków zaliczają się eszynantus wspaniały (Aeschynanthus speciosus) oraz marmurkowy (Aeschynanthus marmoratus).

Eszynantusy tworzą lancetowate lub owalne, ale ostro zakończone, mięsiste liście, występujące parami lub naprzemianlegle. Zwykle długość pędów dochodzi do 50-60 cm. Największą zaletą rośliny jest obfite i długie kwitnienie. Często zakwita pod koniec wiosny i kwitnie przez całe lato. Może jednakże zakwitać w nietypowych terminach, np. zimą. Kwiaty są pomarańczowo-czerwone lub czerwono-bordowe, kielichowate. W sprzedaży dostępne są różnorodne odmiany, różniące się kształtem liści i barwą kwiatów. Szczególnie wyróżnia się ‘Twister’, który tworzy mocno powykręcane liście, i ‘Japhrolepis’, wytwarzający kaskadowe pędy, gęsto pokryte lancetowatymi liśćmi. Eszynantus jest chętnie wprowadzany do nowoczesnych wnętrz. To roślina umiarkowanie trudna w uprawie. Raczej nie poleca się jej osobom niedoświadczonym. Uchodzi natomiast za bezpieczną dla dzieci i zwierząt domowych.

Roślina potrzebuje stanowiska widnego, ale jednocześnie wolnego od bezpośredniego nasłonecznienia. Chociaż w środowisku naturalnym często rośnie pod osłoną drzew i dociera do niej jedynie światło rozproszone, lepsze oświetlenie skłania eszynantusa do szybszego wzrostu i efektowniejszego kwitnienia. Znosi także półcień. Nie możesz natomiast ustawiać donicy w miejscu bezpośrednio nasłonecznionym, np. na parapecie okna od strony południowej lub wschodniej. Wtedy szybko dochodzi do poparzeń, niekiedy do opadania liści, a bryła korzeniowa wysycha zbyt szybko. W praktyce najlepsze są stanowiska znajdujące się blisko okien, np. ok. 1-2 m.

Ze względu na pnący pokrój, eszynantus jest najczęściej uprawiany w wiszących pojemnikach, kwietnikach, na podwieszanych regałach i w makramach. Oczywiście możesz również ustawić go na komodzie lub podłodze i prowadzić na niewielkiej kratownicy. Dobre oświetlenie pędów z każdej strony dodatkowo pobudza roślinę do kwitnienia (podobnie dzieje się u hoi). Eszynantus jest dość wrażliwy na zmiany temperatury, która w dzień nie powinna spadać poniżej 20°C ani wzrastać powyżej 25°C (aczkolwiek w nocy może być niższa o kilka stopni Celsjusza). Przy ekstremalnych wahaniach, może dochodzić do opadania kwiatów. Zimą, w okresie spoczynku, minimalna zalecana temperatura wynosi 15°C. Eszynantus może być uprawiany w jednym pomieszczeniu przez cały rok. Na temperatury, zwłaszcza latem, nie można mieć dużego wpływu (chyba że dom lub mieszkanie są klimatyzowane). W okresie upałów warto jednak regularnie wietrzyć pomieszczenia, ale tak, aby nie narazić pnącza na przeciągi. Świeże powietrze może w pewnym stopniu ograniczyć stres fizjologiczny, wywołany nadmiernym gorącem. Rośliny nie wolno ustawiać bezpośrednio przy źródłach ciepła, np. grzejniku lub kominku.

Podlewanie eszynantusa bywa trudne. Należy nawadniać go tak, aby podłoże było lekko wilgotne, ale nie mokre. Rośliny nie można przesuszać. Najlepiej sprawdzaj palcem wierzchnią warstwę podłoża (do 1 cm). Jeśli jest sucha, eszynantus wymaga podlewania. Niestety czasami jest to uciążliwe, np. gdy roślina jest uprawiana wysoko – w donicy wiszącej. Niekiedy warto zdać się na rozsądek i doświadczenie.

Roślinę latem podlewaj średnio 2 razy w tygodniu, wiosną i jesienią raz na tydzień, zimą co 10-14 dni. Częstotliwość zależy głównie od stanowiska i temperatury. Do podlewania używaj wody przefiltrowanej lub przegotowanej (niezawierającej kamienia, o temperaturze pokojowej). Można ją lekko zakwasić, np. dodając kilka kropel soku z cytryny do 1l wody. Przesuszona roślina więdnie, gubi kwiaty, jest podatna na szkodniki, zwłaszcza na przędziorka. Jeśli będziesz podlewać ją zbyt intensywnie, dojdzie do żółknięcia liści, a z czasem do gnicia i występowania chorób. Nadgorliwie nawadniany eszynantus szybko zamiera.

Jeżeli podłoże wydziela intensywny i nieprzyjemny zapach, warto przesadzić roślinę do tej samej donicy, ale z nowym podłożem. Do ziemi możesz dodać zmielony węgiel aktywowany (działa odkażająco). W takim wypadku ratuj eszynantusa, nie patrząc na to, czy kwitnie. Kwiaty i tak opadną, roślina będzie potrzebowała dłuższego okresu aklimatyzacji, ale ma szansę wyzdrowieć.

Eszynantus pochodzi z krajów tropikalnych, występuje głównie w lasach deszczowych. Co się z tym wiąże – wymaga stanowiska o zwiększonej wilgotności powietrza. Dobrze rozwija się w warunkach szklarniowych. Warto uprawiać go w ogrodach zimowych. W standardowej pokojowej uprawie może doskwierać mu zbyt niska wilgotność powietrza. Gdy powietrze jest zbyt suche (wilgotność poniżej 40%), dochodzi do brązowienia końcówek liści, a czasem do opadania kwiatów. Ponadto roślina staje się podatna na niekorzystne czynniki zewnętrzne, np. choroby i szkodniki. Eszynantus lubi wilgotność powyżej 60%, która z kolei jest niekorzystna dla człowieka. Warto zatem używać elektronicznego nawilżacza, a parametr ustawić na 50-55%. Korzystanie z urządzenia jest szczególnie wskazane latem, w okresie upałów oraz zimą, gdy włączone jest centralne ogrzewanie. Ponadto eszynantusa warto systematycznie zraszać (np. 1-2 razy w tygodniu). Używaj najlepiej profesjonalnego zraszacza i ustaw go na tryb zamgławiania. Pamiętaj tylko, aby nie zraszać rośliny w czasie kwitnienia. Wpłynie to niekorzystnie na wygląd kwiatów. Używaj przegotowanej wody o temperaturze pokojowej, aby ograniczyć ryzyko powstawania plam na liściach.

Eszynantusy wymagają ziemi próchniczej, lekko kwaśnej, średnio żyznej. Takie wymagania zwykle spełnia uniwersalna ziemia dla roślin pokojowych. Warto jednak dodać do niej trochę keramzytu (pół garści do małej donicy, garść do dużej). Wartościowym dodatkiem jest też hydrożel, który wchłania nadmiar wody, a następnie stopniowo go uwalnia. W ten sposób możesz w pewnym stopniu ograniczyć skutki niewłaściwego podlewania. Pamiętaj aby na dnie donicy usypać drenaż, np. 2-3 cm. Do tego celu również używaj keramzytu.

• 'Twister' (Aeschynanthus japhrolepis 'Twister') – jedna z najpiękniejszych odmian o mocno powykręcanych liściach.

• 'Mona Lisa' (Aeschynanthus 'Mona Lisa') – wytwarza krwistoczerwone kwiaty o bordowych kielichach.

• 'Carina' (Aeschynanthus speciosus Carina) – odmiana kwitnie na czerwono.

Roślinę dokarmiaj od kwietnia do końca sierpnia lub początku września, co 2-3 tygodnie. Nie zaleca się stosowania nawozów jesienią. Aby eszynantus wytworzył kwiaty, powinien przejść okres spoczynku. Do dokarmiania najlepiej używaj nawozów, które mają dużo potasu, fosforu, a mniej azotu (ewentualnie zbliżone proporcje NPK). Jednocześnie wybieraj nawozy niezawierające wapnia lub o bardzo niskiej zawartości tego pierwiastka.

Eszynantusa przesadza się średnio co roku, do donicy nieznacznie większej (o jeden rozmiar). Starsze, wieloletnie rośliny, można przesadzać co 2 lata. O tym, że zabieg trzeba wykonać, świadczą korzenie przerastające przez otwory w donicy. Nie zdarza się to jednak często, bo rodzaj Aeschynanthus nie ma rozbudowanego systemu korzeniowego. Ze względu na fakt, że roślinę często umieszcza się wysoko, np. w makramach, najodpowiedniejsze dla niej są lekkie pojemniki z typowego tworzywa sztucznego lub technorattanu. Przesadzanie wykonuj wiosną (lub po kwitnieniu, jeżeli eszynantus kwitnie akurat w tym okresie). Po zabiegu roślina potrzebuje ponownej aklimatyzacji, dlatego podczas przesadzania nie należy pozyskiwać sadzonek. Trzeba unikać łączenia czynników stresotwórczych.

Eszynantusa rozmnażaj przez ukorzenianie pędów wierzchołkowych. Aby zwiększyć szansę na przyjęcie sadzonki, podstawę pędu umieść wcześniej w ukorzeniaczu. Sadzonki najlepiej od razu sadzić w małych doniczkach z żyznym podłożem. Należy zapewnić im dobre oświetlenie, wilgotne powietrze, ciepło i umiarkowanie wilgotne podłoże. Możesz przykryć sadzonki osłonkami, np. z przezroczystych butelek. Osłonki warto zdejmować raz dziennie na kilka minut dla zapewnienia optymalnej cyrkulacji powietrza.

Eszynantusowi zwykle szkodzą choroby fizjologiczne, będące skutkiem niedoboru lub nadmiaru określonych czynników. Przeważnie chodzi o nadmiar wody, zbyt suche powietrze, przeciągi i bezpośrednie nasłonecznienie. Roślinie trzeba wtedy dostarczać tego, czego jej brakuje, np. zraszając ją bądź przestawiając w odpowiedniejsze miejsce.

Zdarza się, że na liściach występują drobne, punktowe plamy, np. brązowe, brunatne, bez obwódki lub z żółtą, albo czerwoną obwódką. Mogą być objawem plamistości. W takim wypadku stosuj fungicyd. Nieodpowiednio pielęgnowany eszynantus jest podatny na ataki szkodników, zwłaszcza przędziorków, mszyc i wełnowców. Dwie pierwsze grupy zwalczaj typowo – za pomocą akarycydów i insektycydów, przeznaczonych do ochrony roślin pokojowych. Wełnowce najlepiej najpierw usunąć ręcznie, a dopiero potem zastosować preparat. Szkodniki mogą występować także w bryle korzeniowej. Trzeba to sprawdzić, a w razie konieczności bryłę również opryskać lub podlać środkiem ochronnym.