Cykas

• Sagowce często wchodzą w symbiozę z sinicami, które wspomagają przyswajanie składników odżywczych. Dzięki temu rośliny mogą rosnąć nawet w niezasobnej ziemi.

• Roślina jest silnie trująca, może powodować poważne zatrucia. Mimo to niektóre gatunki sagowców są jadalne, jednak wyłącznie po uprzedniej obróbce cieplnej.

• Zgłowień Altensteina (Encephalartos altensteinii), z rodziny sagowców, znajdujący się Królewskich Ogrodach Botanicznych w Kew w Wielkiej Brytanii uznawany jest za najstarszą roślinę doniczkową na świecie.

Egzotyczny cykas na pierwszy rzut oka przypomina palmę. Oprócz dużych liści nie ma z nią jednak nic wspólnego. Cykas, inaczej nazywany sagowcem, jest jedną z najstarszych roślin na świecie. Przodkami sagowców były paprocie nasienne, istniejące nawet 290 milionów lat temu. W naturze wyróżniamy około 100 gatunków sagowców, a większość z nich jest zagrożona wyginięciem. Pnie niektórych z nich mają jadalne wnętrze, choć ze względu na wysoką toksyczność, wymagają wcześniejszej obróbki. Najpopularniejszą odmianą uprawianą w domach jest sagowiec odwinięty (Cycas revoluta), którego można spotkać również w miejskich dżunglach.

Cykas kocha słońce i do prawidłowego wzrostu potrzebuje bardzo jasnego stanowiska. Najlepiej sprawdzi się wystawa południowa. Ze względu na duże gabaryty, ustawiany jest zwykle na podłodze lub solidnym kwietniku. Okno powinno być więc duże, aby do rośliny docierała spora ilość światła. Oprócz bardzo jasnych pomieszczeń świetnie rośnie w szklarniach i ogrodach zimowych. Niedobór światła widać po roślinie bardzo szybko. Liście brzydko się wydłużają i tracą swój intensywnie zielony kolor. Stają się blade i wątłe.

Sagowca późną wiosną i latem możesz wystawiać na zewnątrz. Świetnie czuje się na balkonie lub tarasie, ale również bezpośrednio w ogrodzie. Niestraszne są mu spadki temperatury w nocy ani ostre, bezpośrednie słońce. Roślina wcześniej powinna zostać jednak zahartowana. Sadzonkę wystawiaj na zewnątrz początkowo na kilka godzin i z każdym dniem wydłużaj ten czas. W pierwszych dniach unikaj wiatru oraz wybieraj zacienione stanowisko. W kolejnych możesz stopniowo wystawiać sadzonki na bezpośrednie słońce. Cały proces powinien trwać około dwóch tygodni, potem roślinę pozostaw na zewnątrz aż do jesieni. Sagowca należy zabrać do domu, gdy temperatury na zewnątrz spadają i nadchodzą przymrozki. Przenoszenie rośliny również przeprowadzaj stopniowo, każdego dnia wydłużając czas spędzony we wnętrzu.

Optymalna temperatura dla sagowca to 20-25°C. Dobrze znosi jednak spore wahania – nocą temperatura może spadać nawet do 10°C. Roślinie okresowo nie szkodzą również upały, choć wyłącznie pod warunkiem, że powietrze jest odpowiednio wilgotne.

Zimą dobrze jest zapewnić roślinie okres spoczynku, tzn. przenieść go w chłodniejsze miejsce. W pomieszczeniu powinno być około 15°C. Gdy cykas zostanie na zimę w ogrzewanym, niezbyt widnym pokoju o niskiej wilgotności powietrza, nowe liście z pewnością będą blade i brzydko wyciągnięte w stronę słońca. Gdy nie możesz zapewnić roślinie chłodniejszych warunków, należy ją doświetlać. W tym celu warto kupić lampę LED o pełnym spektrum światła, przeznaczoną do uprawy.

Sagowiec rośnie wolno, w ciągu roku wypuszcza 1-2 komplety liści. Gdy nowe liście zaczną się rozwijać, rośliny nie należy obracać. Zmiana kierunku padania światła może doprowadzić do deformacji świeżych przyrostów.

Sagowiec wymaga regularnego, obfitego podlewania. Jednak nie toleruje przelania i stojącej w ziemi wody. Dlatego przed podlewaniem sprawdzaj, czy wierzchnia warstwa podłoża wyschła. Jeśli tak – warto również sprawdzić głębszą warstwę gleby. Możesz to zrobić, wkładając długą wykałaczkę lub wilgotnościomierz na głębokość około 7 cm. Jeśli ziemia jest lekko wilgotna (suchy patyczek lub niski wynik na wilgotnościomierzu) – możesz podlać roślinę. Latem podlewanie powinno być częste, szczególnie gdy cykas stoi na słonecznym stanowisku. Zimą, po przeniesieniu go w chłodniejsze miejsce, ogranicz podlewanie.

Gdy roślina rośnie na zewnątrz, należy regularnie sprawdzać wilgotność podłoża. Po obfitych deszczach nie będzie wymagała podlewania. Jednak podczas upałów, dolewanie wody może być konieczne nawet co 2-3 dni.

Jakość wody nie ma dużego znaczenia. Nadaje się zarówno deszczówka, jak i woda z kranu. Ważne jest, aby nie była zimna, tylko ogrzana do temperatury pokojowej.

Jeśli uprawiasz sagowca w ogrodzie, zrezygnuj z podstawki. Stojąca w niej deszczówka mogłaby doprowadzić do gnicia korzeni. Donica musi mieć otwory odpływowe niezależnie od miejsca, w którym stoi.

Sagowiec wygięty, w przeciwieństwie do swoich kuzynów, nie wymaga bardzo wilgotnego powietrza. Nie może być ono jednak zbyt suche. Jeśli nie chcesz, by końcówki liści zasychały, warto ustawić roślinę w pobliżu nawilżacza powietrza. Poziom wilgotności zależy w dużej mierze od temperatury w pomieszczeniu. Jeżeli Twój cykas stoi na rozgrzanym, południowym parapecie, będzie wymagał wilgotności powietrza powyżej 60%. Jednak jeśli zimą ustawisz go w chłodniejszym miejscu, wilgotność może spaść do 50%.

Sagowce wymagają przepuszczalnego substratu, który nie będzie bardzo nasiąkał wodą. Idealnie sprawdzi się podłoże do palm zmieszane z podłożem do kaktusów w stosunku 1:1.

Mieszankę możesz stworzyć własnoręcznie. Jako bazy użyj ziemi do palm. Dodaj do niej żwir lub gruboziarnisty piasek oraz wermikulit. Wszystko zmieszaj w proporcji 3:2:1

Sagowiec nie wymaga intensywnego nawożenia, ponieważ rośnie bardzo wolno. Najlepiej sprawdzają się naturalne, organiczne preparaty. Przesadzając roślinę, do nowego podłoża możesz dodać biohumus w proszku lub nawóz kompostowy. Możesz także wykorzystać gotowe preparaty w płynie. Świetnie sprawdzą się nawozy rybne, mączki kostne, a nawet obornik. Płynne nawozy stosuj przy okazji podlewania, raz w miesiącu.

Ze względu na możliwość przenawożenia, preparaty mineralne ogranicz do minimum. Z takich nawozów korzystaj maksymalnie raz na dwa lub trzy miesiące. Zalecaną przez producenta dawkę zmniejsz o połowę. Do wyboru masz środki uniwersalne lub te przeznaczone do kaktusów.

Okres nawożenia przypada na wiosnę i wczesne lato. Pod koniec sierpnia po raz ostatni podaj nawóz.

Roślinę przesadzaj wyłącznie na wiosnę. Młode sagowce mogą wymagać tego co roku. Jest kilka sygnałów, które wskazują na konieczność przesadzenia. Przede wszystkim bryła korzeniowa, która wyrasta ponad krawędź doniczki. Spuchnięte ścianki doniczki, a także korzenie, które wychodzą przez otwory w jej dnie, to znak, że czas umieścić sadzonkę w nowym pojemniku. Przesadzenia wymagają także okazy, które nie dostały świeżego substratu po zakupie. Ciężkie, torfowe podłoże nie sprzyja uprawie sagowców i warto je wymienić na nowe.

Starsze rośliny przesadzaj rzadziej, raz na 3-5 lat. Wybieraj donice o rozmiar lub dwa większe niż poprzednia. Nie kupuj zbyt dużych pojemników, bo wokół rośliny nie powinno być wiele wolnej przestrzeni. Jednocześnie jej korzenie muszą mieć miejsce do rozwoju. Dobrze sprawdzają się wysokie doniczki, przeznaczone do uprawy palm.

Przed przystąpieniem do przesadzania, warto zaopatrzyć się w średniej wielkości kamienie. Gdy roślina znajdzie się w nowym podłożu, posłużą do jej ustabilizowania. Kamienie ułóż na wierzchu, wokół rośliny. Pień sagowca powinien być częściowo pod ziemią, mniej więcej do 1/3 jego wysokości. Dzięki temu roślina zyska większą stabilność.

Niestety w warunkach domowych rozmnażanie sagowców jest niemal niemożliwe. Rozmnażanie następuje przez wysiew nasion, jednak cykas uprawiany w donicy nigdy nie zakwitnie.

Niekiedy u podstawy pnia wyrastają odrosty, które wyglądają jak niewielkie bulwy. Na początku wiosny można próbować je oddzielić. Sadzonki umieść w takim samym podłożu, w jakim rośnie roślina mateczna, i tuż po posadzeniu obficie podlej. Dopóki roślinka nie wypuści korzeni, upewniaj się, że podłoże cały czas jest wilgotne. Temperaturę utrzymuj na poziomie co najmniej 20 stopni, jednocześnie dbaj o wysoką wilgotność powietrza.

Sagowce są odporne na choroby. Mogą pojawić się na nim pasożyty – wełnowce i tarczniki. Ze względu na budowę liści, pozbycie się pasożytów jest trudne i zwykle wymaga zastosowania oprysków.

Oba szkodniki mają charakterystyczny wygląd, więc nie sposób je pomylić. Wełnowce są białe i przypominają nieco wełniane kłębki. Tarczniki to z kolei niewielkie, okrągłe tarczki o brązowym kolorze. Szkodniki warto zdjąć z liści za pomocą mokrych wacików, jednak z uwagi na gęsty pokrój rośliny, może być to bardzo trudne. Miejsca bytowania przecieraj alkoholem, np. spirytusem lub denaturatem. Roślinę można zabrać również pod prysznic, aby pozbyć się reszty szkodników.

Walkę z pasożytami można zacząć od zastosowania oleju rydzowego. Ta naturalna metoda polega na pokryciu pasożytów warstwą oleju, który odcina im dostęp do tlenu. Dostępne są gotowe preparaty na bazie oleju rydzowego, jednak roztwór możesz przygotować samodzielnie. Wlej do spryskiwacza litr wody, w niej rozpuść 5 ml oleju oraz dużą kroplę płynu do mycia naczyń. Całość energicznie mieszaj, po czym dokładnie opryskuj wszystkie liście. Jeśli opisane metody okażą się nieskuteczne, zastosuj chemiczne środki ochrony roślin.