Bromelia

• Bromelie najczęściej kwitną po 2-3 latach. Oczywiście czas kwitnienia zależy w znacznej mierze od warunków. Może trwać ono bardzo długo, od 6 do nawet 12 miesięcy. Dlatego warto kupić kwitnące rośliny. Po tym czasie roślina w ciągu 1,5-2 miesięcy zamiera i należy ją wyrzucić. Często wytwarza sadzonki, które można ukorzenić.

• Ananasa kupionego w sklepie w celach spożywczych można ukorzenić. Wystarczy odciąć pióropusz liści i usunąć miąższ. Sadzonkę należy lekko przesuszyć np. przez 2-3 godziny, a następnie umieścić w podłożu.

• Jeśli bromeliowate nie chcą zakwitnąć, warto aktywować im „tryb” wykształcania kwiatów. Wystarczy w donicy lub bezpośrednio na roślinie położyć połówkę jabłka. Owoc co kilka dni należy wymieniać na świeży (mniejsze ryzyko wystąpienia muszek owocówek). Wydzielający się z jabłek etylen pobudza bromelie do kwitnienia. Dla zwiększenia efektu, rośliny można przykryć woreczkiem foliowym (byle nie wystawiać ich na działanie słońca).

• Ananas jadalny jest uprawiany w Polsce od XVIII wieku. Sadzono go w specjalnych, przeszklonych ananasarniach.

• Bromeliowate uchodzą za bezpieczne dla dzieci i zwierząt. Oczywiście nie wolno ich spożywać. Nie można całkowicie wykluczyć reakcji alergicznej.

Bromelia to rodzaj, który obejmuje epifity należące do rodziny ananasowatych. Pochodzą z tropikalnych rejonów świata, najczęściej z Ameryki Centralnej, Ameryki Południowej i Karaibów. Są dekoracyjne z liści i kwiatów. Po kwitnieniu stopniowo zamierają i wtedy trzeba je zastąpić nowymi sadzonkami (bromelie często tworzą odrosty korzeniowe).

Najpopularniejsze gatunki, spotykane w uprawie pokojowej, to: echmea wstęgowata (Aechmea fasciata), guzmania (Guzmania), frizea lśniąca (Vriesea splendens), oplątwa niebieskawa (Tillandsia cyanea), skrytokwiat (Vriesea splendens), neoregelia karolińska (Neoregelia carolinae) oraz ananas jadalny (Ananas comosus).

Poszczególni przedstawiciele ananasowatych mają kilka cech wspólnych: tworzą charakterystyczne rozety liści z lejkiem, w którym w czasie deszczów zbiera się woda; tworzą spektakularne kwiaty, wyrastające ponad poziom rozety (poza skrytokwiatem). Kwitną tylko raz (ale długo) i mają niewielkie wymagania pokarmowe. W naturze często rosną na pniach i konarach drzew, czasem na skałach, dlatego radzą sobie w trudnych warunkach i korzystają ze zbierającej się u podstawy materii organicznej. Wyjątkiem jest ananas, którego masowo uprawia się na plantacjach. Wbrew powszechnej opinii, to nie drzewo, lecz bylina, która w ciepłych krajach dorasta do 1,5 m wysokości.

Większość bromeliowatych najlepiej rozwija się pod wpływem dużej ilości światła rozproszonego. W cieniu rosną kiepsko, bezpośrednio padające promienie słońca mogą zaś doprowadzić do poparzeń liści. Większe wymagania świetlne ma ananas. Warto uprawiać go na parapecie okna od strony wschodniej lub zachodniej. Z kolei skrytokwiat dobrze radzi sobie w półcieniu. Pozostałe gatunki uprawiaj na parapetach okien północnych lub – w bardziej słonecznych pomieszczeniach – w niedużej odległości od szyby (np. 1-2 m). Nie należy ich ustawiać blisko źródeł ciepła (np. grzejników) oraz w miejscach narażonych na przeciągi.

Od wiosny do jesieni bromelie wymagają ciepła, zwykle optymalna temperatura waha się w przedziale 20-25°C. Dobrze czują się więc w temperaturze pokojowej. Zimą preferują widne, ale chłodniejsze pomieszczenia, w których panuje temperatura rzędu 15-16°C. Takie ochłodzenie pozytywnie wpływa na stan roślin. Niższe temperatury szkodzą bromeliowatym. Często uprawia się je w pojemnikach lub ogrodach wertykalnych. Czasem są sadzone także w terrariach.

Podlewanie bromelii to dla wielu osób najtrudniejszy aspekt uprawy. Te rośliny nie lubią zarówno niedoboru, jak i nadmiaru wody. Susza szybko prowadzi do schnięcia liści, nadmiar wody – do gnicia drobnych korzeni, żółknięcia i stopniowego zamierania. Dlatego podłoże powinno być stale wilgotne. Należy je podlewać, gdy wierzchnia warstwa (do ok. 1 cm) jest prawie sucha. Pamiętaj, żeby usuwać nadmiar wody z podstawki. Do nawadniania rośliny używaj wody przegotowanej lub przefiltrowanej, o temperaturze pokojowej. Bromelie negatywnie reagują na wodę złej jakości. Jeśli będzie twarda, pogorszy parametry podłoża i może pozostawiać na liściach lekkie, szarawe, kamienne smugi. Kranówka powoduje z kolei stres fizjologiczny.

Bromelie często tworzą charakterystyczny lejek wewnątrz rozety liściowej. Warto wlewać do niego wodę – tak, aby jej słup miał ok. 1-1,5 cm. Wewnątrz lejka zawsze powinna znajdować się przynajmniej odrobina wody. To pewnego rodzaju zabezpieczenie przed suszą. Z czasem woda jest wchłaniana, a także wyparowuje, dlatego trzeba uzupełnić jej poziom.

Wszystkie bromelie preferują stanowiska o wysokiej wilgotności powietrza. To wynika z naturalnych uwarunkowań. Wilgotność w pomieszczeniach, w których rosną, nie powinna być niższa niż 40%. Wskazane jest więc korzystanie z nawilżacza powietrza i ustawienie go na 50-60%. Wyższa wilgotność ma negatywny wpływ np. na ściany. Oprócz tego rośliny możesz regularnie, np. 1-2 razy w tygodniu, zraszać. Używaj w tym celu wody przegotowanej lub przefiltrowanej o temperaturze pokojowej. Nie zraszaj roślin kwitnących.

Podłoże powinno być odpowiednio żyzne i zarazem przepuszczalne, o lekko kwaśnym odczynie. Mało popularne, chociaż przynoszące dobre efekty, jest specjalistyczne podłoże dla bromeliowatych. Zawiera torf, a także różnorodne dodatki rozluźniające (np. lawę wulkaniczną, pumeks i perlit). Opcjonalnie można jednak używać uniwersalnej ziemi dla roślin pokojowych, z odpowiednimi dodatkami. Do podłoża dla bilbergii i skrytokwiatu dodaj trochę piasku i rozluźniaczy, do pozostałych zamiast piasku – mech torfowiec. Na dnie donicy zawsze warto usypać warstwę drenażową, np. 2-3 cm keramzytu. Ogranicza to ryzyko gnicia korzeni.

• Echmea 'Elegant Aflames' (Aechmea 'Elegant Flames') – wyróżnia się ciemnozielonymi liśćmi i pomarańczowymi kwiatami.

• Echmea 'Blue Rain' (Aechmea 'Blue Rain') – odmiana o delikatnych, fioletowo-różowo-białych kwiatach.

• Guzmania 'Fiero Orange' (Guzmania 'Fiero Orange') – odmiana o kwiatach pomarańczowych. Liście u podstawy przebarwiają się na brązowo.

Nawożenie ananasowatych jest niezbyt obfite, wyjątkiem jest ananas. Zwykle nawozy stosuje się od wiosny do końca lata, raz w miesiącu. Ananasa można dokarmiać co 2 tygodnie. Używaj nawozów dla roślin o ozdobnych liściach, ale mocno je rozcieńczaj (nawet 1/2-1/3 dawki rekomendowanej przez producenta). Bez rozcieńczenia można stosować nawozy dla kaktusów i sukulentów. Preparat rozrobiony z wodą warto wlewać także do lejków w rozetach. Roślina będzie stopniowo pobierała składniki pokarmowe. Intensywne nawożenie, zwłaszcza nawozami z wysoką zawartością azotu, jest niewskazane. Mogą poparzyć korzenie i zwiększyć podatność bromelii na czynniki stresotwórcze, w tym szkodniki.

Bromelie uprawia się zwykle przez kilka lat. Później – po przekwitnięciu – stopniowo zamierają. Dlatego nie ma potrzeby regularnego przesadzania. Najczęściej zabieg wykonuje się tylko raz, po zakupie rośliny (warto go wykonać, gdyż okazy mogą mieć nieoptymalnie dobrane podłoże), a w przypadku samodzielnie rozmnożonych sadzonek – po ok. pół roku. Bromeliowate nie mają rozbudowanego systemu korzeniowego. Pod tym względem nie wymagają szczególnej opieki.

Gdy roślina przekwita, tworzy jedną, bądź kilka sadzonek korzeniowych lub pędowych. Wystarczy oddzielić je od rośliny matecznej i od razu wysadzić do podłoża. Szybko się ukorzeniają.

Największe problemy wynikają z nadmiaru wilgoci. Trzeba dbać, aby podłoże nie było zbyt mokre. Jednocześnie nie można lać za dużo wody do lejka liściowego. Może to przyczynić się do występowania chorób grzybowych lub bakteryjnych. W przypadku zalania rośliny, zwłaszcza zimą, należy wymienić część podłoża. Ustawicznie zalewana ziemia często wydziela intensywny i nieprzyjemny zapach – wyczuwalny z daleka. To znak, że bromelię trzeba przesadzić do tej samej donicy. Do podłoża możesz dodać zmielony węgiel aktywny, gdyż ma właściwości odkażające.

W suchych pomieszczeniach bromelia staje się podatna na przędziorka. Roztoczom sprzyja także przesuszenie bryły korzeniowej. Są łatwo rozpoznawalne, gdyż tworzą delikatne pajęczynki. Wysysają sok z roślin, co zaburza asymilację. Objawami są drobne, później coraz większe plamy, a nawet zdeformowane i martwe liście. Równie szkodliwe są mszyce. Wydzielają lepką spadź, która zalega na liściach i jest pożywką dla grzybów sadzakowych. Roztocza zwalczaj za pomocą akarycydów, w ramach profilaktyki roślinę warto zraszać. Mszyce zwalczaj insektycydami.