Dąbrówka rozłogowa

To niewysoka bylina (zwykle 10-20 cm wysokości), mocniej rozrastająca się wszerz (do 50 cm). W dobrych warunkach rozwija się ekspansywnie.

Największą ozdobą dąbrówki są liście. Mają jajowaty kształt, pomarszczoną powierzchnię i są zebrane w rozety. Gęsto porastają pędy. W zależności od odmiany mają barwę ciemnozieloną, purpurową, brązową lub są wielobarwne.

Blaszki liściowe są półzimozielone – zazwyczaj utrzymują się przez część zimy (np. do czasu nadejścia silnych mrozów). Dąbrówka rozłogowa jest atrakcyjna również w czasie kwitnienia (zwykle od maja do sierpnia). Fioletowe, niebieskie kwiaty wyrastają grupowo na długich pędach (z każdej strony). Są miododajne – przyciągają zapylacze i motyle.

Najbardziej znaną odmianą dąbrówki rozłogowej jest ‘Atropurpurea’. Ma oryginalne, bardzo ciemne liście. Są purpurowe, czasem odcień jest bardziej brązowy bądź wiśniowy. Wzrost, barwa kwiatów i termin kwitnienia są typowe dla gatunku. Oryginalne, ciemnofioletowe liście ma dąbrówka rozłogowa ‘Black Scallop’. Ciekawym wyglądem może pochwalić się również wielobarwna dąbrówka rozłogowa ‘Burgundy Glow’. Jej młode listki są fioletowo-różowe i fioletowo-białe. Wraz z rozwijaniem przebarwiają się na zielono-biało. Mają też atrakcyjnie, nierówne, białe obrzeża. Bylina rośnie nieco wolniej od innych odmian. Bardzo zwarty pokrój i mniejsze rozety liściowe (skupiska liści) wytwarza dąbrówka 'Blueberry Muffin'. To niska odmiana, która raczej nie przekracza 10 cm wysokości. Liście są ciemne, purpurowe wiosną, później przebarwiają się na zielono. W obrębie gatunku pozytywnie wyróżnia się dąbrówka rozłogowa ‘Gold Chang’, której liście są znacznie jaśniejsze od pozostałych odmian. Początkowo mają jasnozielony kolor, po rozwinięciu stają się limonkowe. Osiąga ok. 15 cm wysokości.

Dąbrówka rozłogowa ma małe wymagania świetlne, typowe odmiany o zielonych liściach są pod tym względem wyjątkowo tolerancyjne. Optymalny jest półcień, ale jednocześnie dobrze radzą sobie w dużym zacienieniu. Możesz z powodzeniem uprawiać je nawet bezpośrednio pod koroną drzew (o ile nie jest tam bardzo sucho). Dąbrówka sprawdza się w miejscach widnych, o dużej ilości światła rozproszonego.

Toleruje stanowiska słoneczne – wymaga wtedy jednak częstszego podlewania. Ponadto w okresie upałów słabiej rośnie, może dojść też do poparzeń liści (objawia się np. bordowieniem obrzeży lub powstawaniem plam na blaszkach liściowych). Dlatego miejsca słoneczne mimo wszystko nie są odpowiednie i najlepiej ich unikać.

Odmiany bardziej spektakularne – o liściach ciemniejszych, bardzo jasnych i wielobarwnych – są nieco bardziej wymagające (potrzebują więcej światła). Preferują lekkie zacienienie do półcienia. Jednocześnie gorzej znoszą bezpośrednie nasłonecznienie. W dużym zacienieniu wyglądają mniej okazale, gdyż liście mają tendencję do zazieleniania.

Dąbrówkę rozłogową sadź wiosną bądź na początku jesieni. Panują wtedy najlepsze warunki klimatyczne i wilgotnościowe, a sadzonki szybko się przyjmują. Termin wiosenny jest najbardziej odpowiedni w przypadku odmian nieco bardziej wrażliwych na mróz np. ‘Gold Chang’

Chociaż dąbrówki rozłogowe mocno rozrastają się na szerokość, najczęściej sadzi się je w rozstawie ok. 30x30 cm. Dzięki temu szybciej tworzą szczelny dywan na danym terenie. Duże zagęszczenie nie szkodzi im tak jak wielu innym gatunkom.

Pamiętaj, aby podlać rośliny po posadzeniu. Dodatkowo zastosuj ściółkę, która ograniczy wyparowywanie wody z gleby i w pewnym stopniu zmniejszy też zachwaszczenie (zanim dąbrówka okryje obszar uprawy).

Do uprawy dąbrówki rozłogowej wybieraj gleby żyzne, próchnicze, umiarkowanie wilgotne lub wilgotne (ale nie podmokłe i okresowo zalewane). Roślina dobrze radzi sobie w podłożu gliniasto-piaszczystym. Bylina jest także tolerancyjna względem pH gleby, chociaż prawidłowy odczyn oscyluje w granicach obojętnego.

Zbyt lekkie, piaszczyste podłoża przed sadzeniem dąbrówki wymieszaj z zakupionym, żyznym substratem lub obornikiem (2-3 kg/m2, termin – w roku poprzedzającym nasadzenia roślinne). Z kolei w przypadku wilgotnych podłoży, które długo wysychają, najpierw należy wykonać drenaż. Bez tego roślina może chorować i zamierać.

Dąbrówka rozłogowa w donicy może być uprawiana przy użyciu uniwersalnego podłoża dla roślin doniczkowych. Wymieszaj go z odrobiną piachu, a na dnie pojemnika zastosuj drenaż. Dodaj też trochę hydrożelu, w ten sposób uchronić bylinę przed skutkami suszy. Gatunek nie jest często uprawiany na balkonach, gdyż ma specyficzne wymagania (zacienienie, wilgotność podłoża), a przy tym efektownie prezentuje się w dużych grupach. Zdarza się jednak, że pojawia się w kompozycji z typowymi roślinami balkonowymi.

Dąbrówkę rozłogową podlewaj w czasie długo utrzymującej się bezdeszczowej pogody. Roślina jest wrażliwa na przesuszenie. Regularnego nawadniania potrzebują dąbrówki uprawiane w pojemnikach, a także sadzonki przez około kilka tygodni po posadzeniu.

Rośliny podlewaj rano, opcjonalnie wieczorem – zwłaszcza latem. W ten sposób ograniczysz straty wody (na wskutek parowania) oraz stres fizjologiczny, który pojawia się w wyniku dużej różnicy temperatur wody i podłoża.

Dąbrówka uprawiana w żyznym, próchniczym podłożu nie wymaga nawożenia. Na słabszych glebach możesz stosować jedną dawkę w sezonie nawozu wieloskładnikowego lub organicznego (np. obornik granulowany). Intensywne nawożenie nie jest konieczne, a nawet może być szkodliwe. Dąbrówki warto dokarmiać preparatami, które zawierają dużo potasu, a mało azotu. Dzięki temu są odporniejsze na suszę i lepiej się krzewią. Nadmiar azotu jest w szczególności niekorzystny u odmian o nietypowej barwie liści – poza zmniejszeniem odporności powoduje większe zazielenienie blaszek liściowych (są też bledsze – słabszy kontrast).

Dąbrówki uprawiane na balkonie z powodzeniem możesz dokarmiać (co 3-4 tygodnie) nawozami dla roślin balkonowych lub pokojowych ozdobnych z kwiatów. Odpowiednie będą też nowy hummusowe.

Dąbrówka rozłogowa dobrze zimuje i nie wymaga okrywania. W czasie surowych zim liście przemarzają, ale wiosną roślina się regeneruje. Okrycia (ściółkowania) mogą wymagać dąbrówki umiejscowione na otwartym, nieosłoniętym terenie w chłodniejszych regionach Polski. Dodatkowo bardziej podatne na przemarzanie są byliny uprawiane w glebach wilgotnych.

Rośliny w pojemnikach należy solidnie zabezpieczyć (np. owijając donice białą włókniną), zadołować lub przenieść do widnego, nieogrzewanego pomieszczenia (nienarażonego na mrozy).

Dąbrówkę rozłogową (która ma przynajmniej kilka lat) łatwo rozmnożysz przez podział kęp. Sadzonki wykop i przesadź na nowe stanowisko. Nie wymagają dodatkowych zabiegów, stosowania ukorzeniaczy itp. Zabieg wykonuj po przekwitnięciu, najlepiej pod koniec lata, wtedy sadzonki dąbrówki mają dużo czasu, by zregenerować się i zaaklimatyzować na nowym stanowisku przed nadejściem zimy.

Dąbrówka rozłogowa lubi umiarkowanie wilgotne warunki, jednak gdy jest zbyt mokro, staje się bardziej podatna na choroby grzybowe. Przykładem jest biała zgnilizna, która prowadzi do brunatnienia ogonków liściowych przy nasadzie. Wraz z rozwojem infekcji symptomy pojawiają się także na blaszkach liściowych. U odmian o ciemnych liściach objawy są mniej widoczne, chorobę łatwiej rozpoznać, dopiero gdy pojawi się biały nalot grzybni. Porażone liście, a także fragmenty roślin łatwo oddzielają się od pędów i korzeni po lekkim pociągnięciu.

Inną chorobą, która powoduje charakterystyczne objawy, jest plamistość pierścieniowa. W jej wyniku na liściach pojawiają się okrągłe, brązowiejące i kruszące się plamy. W liściach powstają dziury, często o średnicy dochodzącej nawet do 3 cm. Czasem na dąbrówce występuje typowa plamistość liści (powodowana przez różnorodne patogeny). Objawia się powstawaniem bardzo drobnych, ciemnych plam. Nie powoduje ogromnych szkód, jednak obniża walory dekoracyjne bylin.

Zdarza się, że na dąbrówce występuje mączniak prawdziwy. Początkowo na górnej stronie liści pojawiają się niewielkie, białe plamy. Liście wyglądają, jakby były posypane mąką. Z czasem przebarwienia obejmują całe blaszki liściowe. Zmiany występują także na kwiatach. Mocno porażone części roślin zamierają.

W przypadku wystąpienia chorób dąbrówki należy usuwać najsilniej porażone fragmenty. Narzędzie do cięcia należy dezynfekować. Następnie rośliny traktuje się preparatem grzybobójczym.

Dąbrówka jest rzadko atakowana przez szkodniki. Podatność zwiększa się u roślin osłabionych przez choroby, a także przenawożonych preparatami z wysokim stężeniem azotu.

Najpowszechniejsze są wszędobylskie owady – mszyce, z wyszczególnieniem mszycy dąbrówkowej. To drobne, pomarańczowobrązowe szkodniki o długości do 2 mm. Żerują najczęściej na górnej stronie najmłodszych liści. Powodują zawijanie brzegów blaszek liściowych i ich skręcanie. Uszkodzone liście z czasem zamierają i wysychają.

Czasem u dąbrówki pojawia się skoczek czarnoplamek. To owad należący do pluskwiaków. Żerować mogą zarówno larwy jak i owady dorosłe. Najczęściej spotyka się je na dolnej stronie blaszek liściowych. Symptomy to białe lub żółte plamki na wierzchu liści. Silnie uszkodzone blaszki bieleją (cecha charakterystyczna). Owady powodują zahamowanie wzrostu dąbrówki rozłogowej i obniżają jej walory dekoracyjne.

Po zauważeniu szkodników bądź symptomów żerowania zastosuj środki owadobójcze. W przypadku mszyc pomóc może opryskanie preparatem na bazie szarego mydła (10-20 g mydła na 1 l wody).

Dąbrówka rozłogowa może być wykorzystana w miejscach lekko zacienionych i półcienistych jako roślina okrywowa. Warto łączyć różne odmiany, dzięki czemu powstanie wielobarwny dywan. To gatunek, który efektownie prezentuje się sadzony w dużych grupach. Radzi sobie pod koroną drzew i krzewów. Czasem jest łączony z innymi roślinami cienia np. kopytnikiem pospolitym, runianką japońską, bluszczem pospolitym i barwinkiem większym. Nadaje się na pierwszy plan rabat w miejscach zacienionych. Przy takim zastosowaniu pamiętaj, aby raz na kilka lat wyrywać część pędów, kontrolując w ten sposób wzrost (może rozrastać się ekspansywnie).

Dąbrówka rozłogowa nadaje się na przedogródki, czyli wąskie pasy pomiędzy ogrodzeniem a chodnikiem bądź jezdnią. Dotyczy to jednak miejsc zacienionych, które nie są narażone na udeptywanie. Często jest sadzona na działkach przy rowach melioracyjnych. Rzadziej dąbrówkę uprawia się w pojemnikach np. na balkonie i tarasie.

Roślina pasuje do ogrodów różnego typu. W tych naturalistycznych i leśnych świetnie odnajdą się typowe odmiany o zielonych liściach. W wielu innych – od wiejskich i angielskich po orientalne czy nowoczesne warto korzystać z różnorodnych odmian. Dąbrówka rozłogowa jest wykorzystywana do tworzenia zielonych dachów np. na budynkach gospodarczych, wiatach czy altanach.