Transformatory i zasilacze

Transformatory obniżają napięcie prądu. Są niezbędne do tego, by wiele urządzeń elektrycznych (np. energooszczędne oświetlenie halogenowe i LED) działało poprawnie. Napięcie obniża się głównie ze względów bezpieczeństwa – jeśli jest niskie, ryzyko porażenia spada do minimum. Transformatory stosuje się głównie w przypadku żarówek halogenowych. Zasilacze umożliwiają z kolei uzyskanie właściwego napięcia m.in. w urządzeniach elektronicznych oraz wykorzystujących technologię LED.

Transformatory i zasilacze – różnice

Zasilacze i transformatory są elementami instalacji elektrycznej. Między nimi istnieje jednak zasadnicza różnica.

Transformator zmienia (transformuje) napięcie z wyższego wejściowego na niższe wyjściowe, np. ze standardowych 230 V na 12 V. Wykorzystuje wyłącznie prąd zmienny.

W zasilaczu jest transformator, który obniża napięcie wejściowe do określonego poziomu (12 V, 24 V lub innego). Dodatkowo zasilacz zamienia prąd stały (AC) wejściowy na zmienny (DC) wyjściowy. Akcesoria te podłącza się do urządzeń wykorzystujących technologię LED i nie tylko (układy elektroniczne bazujące na technologii cyfrowej muszą być zasilane prądem stałym).

Przed podłączeniem do prądu urządzenia elektrycznego, trzeba sprawdzić, czy potrzebuje ono napięcia innego niż 230 V, a także jaki ma rodzaj zasilania. Urządzenia na prąd stały wymagają zasilacza, natomiast te zasilane prądem zmiennym – transformatora.

Jak wybrać odpowiedni zasilacz LED?

Wybór odpowiedniego zasilacza jest gwarancją prawidłowej i bezawaryjnej pracy urządzenia. Zasilacz podłącza się do sprzętów, dla których napięcie 230 V jest nieodpowiednie. Akcesoria te najczęściej stosuje się w przypadku taśm oświetleniowych LED, żarówek MR11 i MR16. Które parametry zasilacza są istotne?

• Moc – trzeba upewnić się, jakiego napięcia potrzebuje urządzenie docelowe. W przypadku taśm oświetleniowych najczęściej jest to 12 V lub 24 V. Zasilacz musi być kompatybilny z oświetleniem danego typu lub określonym urządzeniem. Warto wykonać proste obliczenie. W przypadku taśm oświetleniowych trzeba pomnożyć długość taśmy przez moc pobieraną na 1 mb. Przykładowo, taśma o 4-metrowej długości i mocy 4,8 W/mb, wymaga zasilacza o mocy co najmniej 19,2 W (4x4,8). Moc tych akcesoriów powinna być zawsze o ok. 10-15% wyższa niż uzyskany wynik, więc w tym przypadku zasilacz powinien mieć ok. 22-24 W lub więcej. Im większy margines mocy, tym mniej zasilacz nagrzewa się w trakcie pracy.
• Szczelność – w zależności od potrzeb i miejsca montażu, zasilacze występują w różnych wariantach: o podwyższonej odporności na wilgoć, zanieczyszczenia i zapylenie (klasa ochrony IP67).
• Kształt – większość zasilaczy ma standardową formę prostopadłościanu. To m.in. klasyczne zasilacze modułowe oraz wtyczkowe. Dostępne są również wąskie zasilacze, przeznaczone np. do zamontowania pod szafką.

Na co zwrócić uwagę, wybierając transformator?

Podobnie jak w przypadku zasilacza, wybór odpowiedniego transformatora zależy od sumarycznej mocy oświetlenia. Należy uwzględnić moc podłączonych urządzeń (czyli np. zsumować moc wszystkich żarówek) i wybrać transformator o mocy zbliżonej do uzyskanego wyniku, w razie potrzeby zaokrąglając otrzymaną wartość w górę. Moc transformatora musi być wyższa od mocy podłączonych urządzeń. Jeśli moc żarówek wynosi np. 55 W, transformator powinien mieć 60 W. O czym jeszcze należy pamiętać?

• Transformatory podłącza się do sieci 230 V.
• Transformatory mogą być stosowane na zewnątrz i służyć np. do oświetlania ogrodu, jeżeli spełniają odpowiednią klasę szczelności – IP44.
• Transformator powinien mieć zabezpieczenia przeciwko przepięciom, przeciążeniom oraz przegrzaniu.