Cementy i Wapna

Spoiwa budowlane gwarantują trwałe połączenie elementów budynku, ponieważ zwiększają ich stabilność i odporność na niekorzystne warunki atmosferyczne. W budownictwie jednymi z najczęściej wykorzystywanych w tym celu materiałów są cementy i wapna. Czym charakteryzują się poszczególne ich rodzaje i jak można je wykorzystać?

Jakie są rodzaje i właściwości cementu

Cement powstaje w procesie wypalania surowców mineralnych, takich jak margle, wapienie i gliny, które po wypaleniu (jako klinkier) mielone są z gipsem w określonych proporcjach. Cement jest produktem znormalizowanym, a normy regulujące jego wytwarzanie i sprzedaż są surowo przestrzegane. Na rynku dostępne są obecnie różne rodzaje cementu:

• portlandzki – CEM I (95-100% zawartości klinkieru) wykorzystywany jest przede wszystkim w konstrukcjach nośnych (stropy, słupy, nadproża);
• portlandzki wieloskładnikowy – CEM II (65-94% klinkieru plus różne składniki mineralne), jako materiał szybkowiążący i wytrzymały, służy do produkcji betonu oraz zapraw murarskich;
• hutniczy – CEM III (mający w swoim składzie, oprócz klinkieru, także żużel i siarczan wapnia) stosowany jest głównie do produkcji betonu odpornego na działanie kwasów humusowych i siarczanów, wykorzystywany m.in. do wylewania fundamentów;
• pucolanowy – CEM IV (skład: cement portlandzki, pucolany, czyli krzemionkowy pył lub bardzo drobny popiół zwiększający wodoodporność materiału, oraz siarczan wapnia) mający właściwości i zastosowanie podobne jak w przypadku cementu hutniczego;
• wieloskładnikowy– CEM V (zawierający w określonych proporcjach klinkier 20-64%, żużel 18-50% i różne dodatki) jest materiałem szybkowiążącym, wykorzystywanym najczęściej do produkcji mieszanek cementowych, zapraw murarskich, betonu etc.

O czym mówią oznaczenia na opakowaniach cementu

Oznaczenia na opakowaniach określają m.in. jedną z trzech klas jakościowych cementu: A, B lub C. Wskazują one na procentowy udział dodatkowych, poza klinkierem, składników danego rodzaju cementu. Klasa A oznacza największą ilość klinkieru w składzie i najmniejszą ilość dodatków, analogicznie klasa C definiuje cement zawierający najwięcej substancji dodatkowych.

Poza jakością składu oznacza się też klasę wytrzymałości cementu. To wartość liczbowa podawana w megapaskalach (MPa). Im jest ona większa, tym większa jest wytrzymałość cementu na ściskanie. Istnieje kilka klas wytrzymałości cementu: 32,5, 42,5, oraz 52,5.

Ponadto dostępne są również cementy o specjalnych właściwościach, co także jest opisywane na opakowaniach:

• LH – cementy o niskim cieple hydratacji;
• HSR – odporne na działanie siarczanów;
• NA – o niskiej zawartości alkaloidów;
• fotokatalityczne – samoczyszczące beton;
• glinowe – odporne na czynniki chemiczne, wysoką temperaturę i inne.

Poszczególne właściwości cementu mogą łączyć się w jednym produkcie.

Niezależnie od cech specjalnych cementu czy od jego rodzaju, każde opakowanie powinno mieć też oznaczenie CE (produkt dopuszczony do użytku na terenie UE) lub B (produkt dopuszczony jedynie w Polsce). Większość cementów pochodzących z pewnych źródeł ma również na opakowaniach oznaczenie powołujące się na normę PN-EN 197-1, gwarantującą produkt dobrej jakości. Ponadto istotna jest data przydatności produktu, która w przypadku cementu gwarantuje otrzymanie mieszanki o zadeklarowanych parametrach. Użycie cementu przeterminowanego lub z niepewnego, niesprawdzonego źródła może skutkować osłabieniem konstrukcji.

Jakie są rodzaje i właściwości wapna?

Wapno to materiał stosowany współcześnie do produkcji suchych mieszanek tynkarskich, farb etc. Tradycyjnie używany jest również przy renowacji zabytkowych budynków. W budownictwie sprawdza się od dawna, m.in. ze względu na korzystny wpływ na mikroklimat pomieszczeń wybudowanych lub wykończonych z jego zastosowaniem. Najczęściej wykorzystywane są dwa rodzaje wapna: wapno palone i wapno gaszone.

Wapno palone powstaje w wyniku wypalania w specjalnych piecach wapienniczych kamienia wapiennego, który następnie jest mielony i używany m.in. do produkowania betonu komórkowego, cegły silikatowej, mączki wapiennej (wykorzystywanej w przemyśle) oraz do produkcji wapna gaszonego.

Wapno gaszone (hydratyzowane) powstaje jako efekt zmieszania w odpowiedniej proporcji wapna palonego z wodą. Dodawane do różnego rodzaju zapraw murarskich, tynkarskich czy gładzi zwiększa ich elastyczność oraz uodparnia na działanie grzybów i pleśni.

Jak wybrać odpowiednie wapno?

Odpowiednią jakość produktu gwarantuje jego zgodność z normą PN-EN 459-1, która dotyczy 22 wyrobów z wapna budowlanego do przygotowania zapraw murarskich, tynkarskich i innych oraz wytwarzania wyrobów budowlanych (beton komórkowy, silikaty itp.).

FAQ

Ile cementu zmieści się na palecie?

Zależy to zarówno od wielkości palety, jak i worka cementu. W przypadku worków ważących 25 kg, na standardowych paletach można zmieścić nawet 56 sztuk. Są też jednak mniejsze palety, które unoszą 1150 kg – na nich zmieści się 46 worków 25-kilogramowych.

Czy ocet rozpuszcza cement?

Zastosowanie lekko podgrzanego octu to jeden z domowych sposobów na usuwanie zaschniętych resztek cementu. Należy namoczyć nim zabrudzenie, a kiedy nasiąknie – zdrapać, np. cienkim nożykiem. Jeżeli pozostaną resztki, warto jeszcze raz namoczyć je octem i ponownie podejść do zdrapywania (wtedy pomocna może okazać się np. druciana szczotka, lecz należy pamiętać, by nie stosować jej na powierzchniach, które łatwo zarysować).

Jaki cement na wylewki sprawdzi się najlepiej?

Do stworzenia wylewki betonowej zwykle poleca się cement oznaczony jako CEM I (tzw. cement portlandzki). Warto postawić na klasy wytrzymałości 32,5 lub 42,5 MPa (ten drugi cechuje się nieco większym poziomem trwałości).

Gdzie wyrzucić worki po cemencie?

Worki po cemencie można wyrzucić do pojemników z odpadami zmieszanymi (oznaczone czarnym kolorem). Tam można jednak zostawić tylko taką ich liczbę, która wskazuje za samodzielny remont. W przypadku większych ilości należy umówić się na odbiór z firmą zajmującą się gospodarowaniem odpadami lub samodzielnie przetransportować je do PSZOK-u (Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych).

Ile czasu schnie cement?

Zaprawa na bazie cementu zwykle schnie kilka dni (od 2 do 5), choć teoretycznie podaje się, że pełen proces wiązania zajmuje 28 dni – po takim czasie cement ma osiągnąć swoją maksymalną wytrzymałość. Wskazane tu dane dotyczą schnięcia materiału w temperaturze 20°C. W celu przyspieszenia tego procesu poleca się stosowanie kondensacyjnych osuszaczy powietrza – korzystnie oddziałują na cyrkulację powietrza w pomieszczeniu, a tym samym także szybsze wiązanie cementu.

Jak rozrobić wapno gaszone do malowania ścian?

Wapno budowlane hydratyzowane należy dokładnie wymieszać z wodą – proporcje trzeba dobrać tak, by uzyskać konsystencję przypominającą śmietanę. Całość następnie powinno się zostawić na co najmniej kilka godzin pod przykryciem, by po tym czasie jeszcze raz wymieszać powstały produkt – po tym kroku jest już gotowy do zastosowania. Jeśli chce się uzyskać kolor inny niż biały, można dodać wybrane barwniki (pigment nie powinien przekraczać jednak 10 proc. całej mieszanki – większa jego ilość zmniejszy trwałość utworzonej farby).