Płyty OSB

Płyta OSB (ang. Oriented Strand Boards) jest płytą kompozytową o płaskich, ukierunkowanych wiórach. Jest produktem drewnopochodnym, w około 90% składającym się ze sprasowanych w wysokiej temperaturze i pod wysokim ciśnieniem wiórów sosnowych lub świerkowych. Pozostałą część stanowi dodatek żywicy syntetycznej, który spaja całość. Produkt ten wykorzystywany jest powszechnie w branży budowlanej i coraz częściej także wykończeniowej – jako zamiennik desek, sklejki czy płyt meblowych.

Jak zbudowana jest płyta OSB i co ją wyróżnia?

W środkowej części płyty wióry ułożone są prostopadle do długiej krawędzi, w części zewnętrznej – równolegle. Taka konstrukcja nadaje płycie OSB sprężystości i zwiększa jej wytrzymałość mechaniczną. Parametry OSB, takie jak odporność na wilgoć, wspomniana sprężystość czy żywotność, różnią się między sobą, co zależy od procentowej zawartości drewna w płycie.

Płyta OSB może być jedno-, dwu- lub trójwarstwowa i mieć gładką bądź porowatą powierzchnię. Jej krawędzie są proste lub wykończone dwustronnym frezowaniem (dłuższe boki płyty), tworzącym pióro-wpust bądź frezowaniem czterostronnym (na całym obwodzie).

Jeśli chodzi o gabaryty, najpopularniejsze płyty OSB to te o powierzchni 3,125 m², wadze około 700 kg/m³, wymiarach 1,25 x 2,5 m i grubościach od 6 do 33 mm. W sprzedaży dostępne są również inne wymiary płyt, np. 3 x 1,5 m, lecz są one wykorzystywane o wiele rzadziej.

Jakie są rodzaje płyt OSB?

Na rynku dostępne są cztery główne rodzaje płyt, podzielone ze względu na wytrzymałość i odporność na niekorzystne warunki.

OSB 1 – najmniej odporna płyta ogólnego przeznaczenia. Nie przenosi obciążeń. Dodatkiem do masy wiórowej jest tu żywica mocznikowo-formaldehydowa, która cechuje się niską odpornością na wilgoć. Nadaje się do użytku tylko w środowisku suchym. Wymaga dodatkowej impregnacji. Powszechnie dostępna w sprzedaży i najtańsza spośród wszystkich rodzajów płyt OSB.

OSB 2 – nieco bardziej wytrzymała od OSB 1. Przenosi niewielkie obciążenia. Toleruje lekką wilgoć, lecz jeśli ma być narażona na zetknięcie z wodą, wymaga dodatkowej impregnacji. Do stosowania raczej w środowisku suchym. Często wykorzystywana jako płyta nośna w konstrukcji podłóg czy ścian.

OSB 3 – przenosi średnie obciążenia, wykorzystywana jest w warunkach umiarkowanej wilgotności, można ją stosować w środku i na zewnątrz.

OSB 4 – przenosi duże obciążenia, najbardziej odporna na wilgoć spośród wszystkich rodzajów OSB (choć nie jest wodoszczelna). Znajduje zastosowanie w konstrukcjach nośnych ścian budynków, wykorzystywana jest do pokrycia dachów etc.

W jaki sposób wykorzystuje się płyty OSB?

Początkowo płyty OSB stosowane były głównie w branży budowlanej, lecz z czasem ich wykorzystanie znacznie się poszerzyło – przede wszystkim o branżę wykończeniową. Płyty OSB używane są najczęściej do:

• budowy elementów konstrukcyjnych domów szkieletowych, poddaszy, jako element budowy ścian działowych i podłóg (w przypadku nierównej powierzchni warstwa płyty OSB pozwala wypoziomować podłoże pod końcowy materiał wykończeniowy: płytki, panele etc. Można ją również ułożyć bezpośrednio na legarach);
• poszycia ścian nośnych, a także wewnętrznego i zewnętrznego poszycia ścian oraz dachów. Na dachu płyta OSB użyta zamiast tradycyjnego deskowania tworzy bardzo dobrą, równą bazę przed położeniem gontu lub innego elastycznego pokrycia;
• wykonywania szalunków;
• budowy altan, budynków narzędziowych i innych niewielkich elementów architektury ogrodowej;
• wykończenia ścian i podłóg. W przypadku ścian płyta OSB znacznie dłużej zachowuje swój pierwotny wygląd. Podłogi z płyty OSB sprawdzają się w pomieszczeniach gospodarczych i technicznych;
• konstrukcji drzwi i schodów – najczęściej w pomieszczeniach technicznych, piwnicach, spiżarniach etc.;
• wytworzenia frontów szafek, zagłówków, okładzin dekoracyjnych ścian i podłóg;
• robienia półek , ław, stołów, regałów.

Coraz częściej OSB pojawia się także w przestrzeni publicznej – jako element wykończenia wnętrz w restauracjach, sklepach czy biurach. Płyta OSB zachowuje swoją wytrzymałość i parametry izolacyjne w miejscu, gdzie jej końcowa wilgotność nie przekracza 15%.

Czy płyta OSB może być na deszczu?

Jeśli płyta OSB nie jest odpowiednio zabezpieczona, nie powinna znajdować się na deszczu – jest nieodporna na wilgoć i bezpośrednie działanie wody (powoduje to jej puchnięcie i osłabianie struktury). Jeżeli jednak podda się ją odpowiedniej impregnacji, np. specjalnymi impregnatami czy lakierem, zyska odporność na wspomniane czynniki.

Czym pomalować płytę OSB?

Płyty OSB można malować tymi samymi produktami, co wszelkie inne powierzchnie drewniane. Mogą być to np. farby olejne, lateksowe, alkidowe czy epoksydowe. Należy przy tym pamiętać o zastosowaniu odpowiedniego podkładu – położenie środka gruntującego jest niezbędne, ponieważ płyty OSB mają wysoką chłonność (farby szybko i intensywnie w nie wsiąkają). Wyjątkiem jest wybór niektórych farb chemoutwardzalnych (epoksydowe i poliuretanowe) – część tego typu produktów nie wymaga użycia podkładu, co zawsze należy sprawdzić w opisie podanym przez producenta.

Jakiej grubości płytę OSB należy zastosować na podłogę?

Podłoga to powierzchnia poddawana stałym obciążeniom. Konieczne jest zatem zastosowanie płyt OSB co najmniej o grubości 18-22 mm, co dotyczy standardowego obciążenia. Jeżeli jednak jest ono większe, np. podłoga ma być wyłożona gresem, poleca się jeszcze grubsze płyty – 25 mm.

Czym zabezpieczyć płytę OSB?

Płyty OSB zabezpiecza się przede wszystkim przed oddziaływaniem wilgoci oraz bezpośrednim wpływem wody. W tym celu używa się specjalnych impregnatów. Dobrze sprawdza się także pokost lniany, choć należy pamiętać, by następnie zaaplikować na niego warstwę wybranej emalii, lakieru czy lakierobejcy. Inną kwestią jest zabezpieczenie płyt OSB przed ogniem – do tego dedykowane są specjalne preparaty, które uniepalniają wyroby drewnopochodne.

Jak przechowywać płyty OSB, by nie uległy zniszczeniu?

Płyty OSB powinny być przechowywane w suchym miejscu – nie należy narażać ich na silną wilgoć (maksymalnie 15-20%), ani tym bardziej bezpośredni kontakt z wodą. Powinno być to pomieszczenie zadaszone, osłonięte, cechujące się dobrą wentylacją. Dodatkowo płyt nie powinno się układać bezpośrednio na podłożu – warto podłożyć pod nie np. palety osłonięte folią.